Μια από τις πλέον γνωστές φωνές της ρωσικής Εκκλησίας, με πλήθος δημοσιεύσεων, και παρεμβάσεων για τα κακώς κείμενα του ισχυρότερου σήμερα πολιτικά και οικονομικά ορθόδοξου Πατριαρχείου, ο πρωτοδιάκονος Αντρέϊ Κουράεφ βρίσκεται ένα βήμα πριν την καθαίρεση. Ο άνθρωπος που τόλμησε και όρθωσε πολλές φορές το ανάστημα του απέναντι στην πανίσχυρη στη χώρα του Εκκλησία, τιμωρήθηκε από το επαρχιακό εκκλησιαστικό δικαστήριο της Μόσχας το οποίο στερώντας του, όπως ο ίδιος αποκαλύπτει στο orthodoxia.info, το δικαίωμα μιας ουσιαστικής υπεράσπισης. Στη πρώτη του συνέντευξη σε ελληνικό ΜΜΕ περιγράφει βήμα – βήμα τα γεγονότα που οδήγησαν στην καθαίρεση του, τις άσχημες σχέσεις του με τον Πατριάρχη Κύριλλο αλλά και τα σχέδια του για το μέλλον.
Σε μια συνέντευξη «ποταμό» αποκαλύπτει πως σκοπεύει να ασκήσει έκκλητο προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη εφόσον τελικά ο Πατριάρχης Κύριλλος υπογράψει την καθαίρεση του ενώ όπως χαρακτηριστικά λέει θεωρεί πως η Εκκλησία της Ρωσίας στην οποία βλέπει τον παπισμό να γιγαντώνεται, θα πρέπει σύντομα να μετανοήσει για τις σχέσεις της με το Κρεμλίνο.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΥΔΑΡΟ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ
INFO: Διαβάσαμε πως η Εκκλησία της Ρωσίας σας καθαίρεσε. Ισχύει αυτό; Τι ακριβώς έχει συμβεί και ποια είναι η κατάσταση σας σήμερα;
Δ.Α.Κ.: Στις 29 Δεκεμβρίου το επαρχιακό εκκλησιαστικό δικαστήριο της Μόσχας, πρότεινε στον Πατριάρχη να με καθαιρέσει από διάκονο. Για την Ρωσική Εκκλησία το εκκλησιαστικό δικαστήριο είναι ένας πολύ νέος θεσμός. Παλιότερα όλα τα ζητήματα επιλύονταν με βάση την απόφαση του επίσκοπου. Το δικαστήριο ιδρύθηκε πριν από 15 χρόνια, πρωτίστως, για να διαμορφώσει μία κατάσταση ψυχολογικής άνεσης για τους επισκόπους: δηλαδή, τάχα δεν τιμωρώ εγώ, μα το δικαστήριο. Όλοι οι δικαστές είναι κληρικοί, δηλαδή εξαρτώνται από την επίσκοπο τόσο ως εργοδότη, όσο και ως κανονικό πνευματικό τους ηγέτη. Όλοι διορίζονται με δικές του αποφάσεις και η θητεία τους είναι τριετής. Κανείς από αυτούς δεν έχει ειδικές γνώσεις στο Κανονικό – Εκκλησιαστικό Δίκαιο (γιατί στο σύστημα εκπαίδευσης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, δεν υπάρχει αυτή η ειδικότητα) και ανάμεσα τους δεν υπάρχουν λαϊκοί νομικοί.
Ταυτόχρονα, το εκκλησιαστικό δικαστήριο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας έχει τις αρμοδιότητες του ανακριτή και του εισαγγελέα, δηλαδή είναι και κατήγορος και ανακριτής. Η συμμετοχή του συνηγόρου (δικηγόρου), από την πλευρά του κατηγορούμενου, απαγορεύεται. Δεν υπάρχουν δικονομικοί κανόνες, οι οποίοι καθορίζουν την λειτουργία του δικαστηρίου και, πολύ περισσότερο, εκείνοι οι κανόνες που θα λειτουργούσαν υπέρ της διασφάλισης της υπεράσπισης του κατηγορούμενου.
Θα προσθέσω, επίσης, το πολύ χαμηλό επίπεδο δικαιϊκής κουλτούρας της σοβιετικής και μετασοβιετικής Ρωσίας και την απουσία μίας λίγο-πολύ σύγχρονης αναλυτικής και κωδικοποιητικής βιβλιογραφίας στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Μέχρι πρόσφατα, αυτό ήταν ένα από τα πολλά προβλήματα της ζωής της Ρωσικής Εκκλησίας. Ξαφνικά όμως, έγινε και δικό μου προσωπικό πρόβλημα.
Στις 29 Απριλίου ο Πατριάρχης Κύριλλος, εξέδωσε διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο μου απαγόρευσε να λειτουργώ και με παρέπεμψε στο δικαστήριο. Αφορμή για αυτή του την απόφαση ήταν το γεγονός πως για έναν προσφάτως θανόντα από κορονοϊό, κληρικό της Μόσχας, είπα πως «στην μνήμη μου θα παραμείνει ως ένας ανόητος καριερίστας».
Ήταν ένας πρώην φοιτητής μου, πρώην υπεύθυνος του φόρουμ που έχω στο διαδίκτυο. Είχε καλή φωνή και έγινε πατριαρχικός αρχιδιάκονος και στην συνέχεια προϊστάμενος του πατριαρχικού ναού (και μάλιστα αμέσως, υπερπηδώντας το στάδιο του απλού ενοριακού ιερέα).
Στις 10 Ιουνίου 2019, οι εκπρόσωποι της Μεγάλης Μασονικής Στοάς της Ρωσίας με επικεφαλής τον μεγάλο μάιστρο Αντρέι Μπογκντάνοφ, παρουσία του μεγάλου μάιστρου της Στοάς της Ισπανίας και του εκτελεστικού γραμματέα του Παγκόσμιου Συμβουλίου μασονικών στοών, Όσκαρ Ντε Αλφόνσο Ορτέγκα μετά της συζύγου του, ευλόγησαν στον ναό του δύο εικόνες για την μασονική στοά της Πολτάβκα. Την τελετή καθαγιασμού των εικόνων έκανε προσωπικά ο προϊστάμενος, πρωθιερέας Αλεξάντρ Αγκέ κιν.
Οι φωτογραφίες αυτής της λειτουργίας διέρρευσαν στο διαδίκτυο. Εγώ υπερασπίστηκα αυτόν τον ιερέα: «Ο Αγκέικιν, φυσικά, δεν είναι μασόνος. Τέτοιους βλάκες δεν τους δέχονται ως μέλη». https://diak-kuraev.livejournal.com/2483761.html
Όταν πέθανε, απλά επανέλαβα την αξιολογική μου κρίση. Και έγινα υπόδικος. Αν ήμουν επιρρεπής στην συνομωσιολογία, θα έλεγα πως η δίκη εναντίον μου, είναι η εκδίκηση της μασονικής στοάς.
Η ΑΥΤΟ-ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ
Ωστόσο, υποθέτω, οτι οι αιτίες είναι άλλες. Πιστεύω πως πρόκειται για την αυτο-ψυχοθεραπεία του Πατριάρχη. Η ουσία είναι πως στις 3 Απριλίου ο Πατριάρχης με την λιμουζίνα του πραγματοποίησε μια μοναχική «λιτανεία» στον δακτύλιο της Μόσχας με την εικόνα της Θεοτόκου για την προστασία της πόλης και του πληθυσμού από την εξελισσόμενη επιδημία. Η εικόνα αυτή του παραδόθηκε στον ίδιο ναό, όπου προϊστάμενος ήταν ο Αλεξάντρ Αγκέκιν.
Όπως ήταν φυσικό, την ίδια κιόλας ημέρας συνέρρευσε στον ναό ένα μεγάλο πλήθος ζηλωτών ενοριτών για να προσκυνήσουν την εικόνα. Αυτό το πλήθος προϋπαντούσε ο π. Αλέιγκιν και κόλλησε τον θανατηφόρο ιό. Στις 21 Απριλίου, ύστερα από 18 ημέρες πέθανε. Ο Αγκέκιν ήταν ένας νέος άνθρωπος, 40 ετών. Εξαιτίας όμως της παχυσαρκίας του και, ίσως, υποκείμενων νοσημάτων, ανήκε στην ομάδα υψηλού κινδύνου.
Πιστεύω πως ο Πατριάρχης δεν κατανόησε την δική του, συγκεκριμένη ευθύνη για τον θάνατο του Αλεξάντρ Αγκέικιν. Δεν μπόρεσε να το κάνει ούτε σε ορθολογικό επίπεδο, ούτε στο επίπεδο της ατομικής συνείδησης. Υποθέτω πως αυτό τον βάραινε. Για τον λόγο αυτό το «υποσυνείδητό» του αποφάσισε να εξαντικειμενοποιήσει την ευθύνη, να βρει κάποιον να την μεταθέσει. Και ο άνθρωπος αυτός ήμουν εγώ.
Με διάταγμά του με παρέπεμψε σε δίκη για προσβολή του Αγκέκιν και για κάποιες άλλες πράξεις μου, οι οποίες περιήλθαν σε γνώση του «βάσει παραπόνων άλλων που έλαβα γνώση».
Τους επόμενους 8 μήνες, δεν με ενημέρωσαν τι κρύβεται πίσω από τον όρο «άλλα παράπονα». Στις προφορικές και γραπτές μου αιτήσεις να με ενημερώσουν για τις κατηγορίες που με βαρύνουν, μου απάντησαν πως το δικαστήριο αποφάσισε να μην ανακοινωθούν.
Μου ειπώθηκε, να προσέλθω χωρίς υπολογιστή, τηλέφωνο και δικηγόρο. Αν με δικάζουν για τα λόγια μου, θα πρέπει να έχω την δυνατότητα να διακριβώσω αν αποδόθηκαν σωστά, σε ποιο πλαίσιο ειπώθηκαν, σε σχέση με τι, αν στην συνέχεια ανασκευάστηκαν από εμένα. Χωρίς υπολογιστή και σύνδεση με το διαδίκτυο αυτό δεν μπορεί να γίνει. Δηλαδή απλά αποκλείστηκε η δυνατότητα υπεράσπισης. Το δικαστήριο γενικά δεν έδειξε ενδιαφέρον για το ποιες συγκεκριμένα ενέργειες των «θυμάτων» από την γλώσσα μου, προκάλεσαν την μία ή την άλλη αξιολογική αποτίμηση εκ μέρους μου. Ήταν προφανές ότι η απόφαση του Πατριάρχη ήταν ήδη ειλημμένη και το δικαστήριο απλά έπρεπε να την παραδώσει.
Στο μεταξύ, από τις 2 Μαΐου είχα ζητήσει συγγνώμη από την οικογένεια του μακαρίτη Αγκέικιν (δημόσια, στα ΜΜΕ και στην συνέχεια με γραπτή μου δήλωση στο δικαστήριο). Αυτό όμως το παράξενο εκκλησιαστικό δικαστήριο δεν το έλαβε υπ’ όψιν και δεν το ανέφερε καν. Έτσι γίνεται ακόμη πιο προφανές ότι δεν έλαβε υπ’ όψιν του ούτε τις προσωπικές εξηγήσεις που έδωσα, ούτε την μετάνοια που εξέφρασα.
Σε αυτές τις συνθήκες αποφάσισα να μην παραστώ στην δίκη. Και ένα από τα κίνητρά μου, ήταν να αξιοποιήσω την δημοσιότητα που έχω ώστε να σηκωθεί ένα κύμα κοινωνικής καταδίκης αυτής της λειτουργίας του εκκλησιαστικού δικαστηρίου, ελπίζοντας πως στο μέλλον τέτοιες δίκες θα είναι αδύνατες.
Τελικά, στις 29 Δεκεμβρίου, στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου δημοσιεύτηκε η παρακάτω ανακοίνωση: «Το δικαστήριο διακρίβωσε στις δηλώσεις του πρωτοδιάκονου Αντρέι Κουριάγιεφ ενδείξεις ασέβειας προς την Εκκλησία. Στην απόφαση του δικαστηρίου αναφέρεται, επίσης, η ύπαρξη ενδείξεων συκοφαντικής δράσης του πρωτοδιάκονου Αντρέι Κουριάγιεφ και συγκεκριμένα, στις κατηγορίες κατά της Ρωσικής Εκκλησίας για την «μεθόδευση σχίσματος».
Αυτή είναι η μοναδική μου ενοχή που διακρίβωσε το δικαστήριο (εκτός της μετά θάνατον προσβολής του Αγκέικιν).
Έτσι, καθαιρέθηκα επειδή κατηγόρησα την ηγεσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ότι «μεθοδεύει σχίσμα».
INFO: Πιστεύετε πως η υπόθεση για την οποία δικαστήκατε ήταν η αφορμή και όχι ο πραγματικός λόγος; Σας τιμώρησαν δηλαδή επειδή έχετε κριτικό λόγο κατά του Πατριάρχη;
Δ.Α.Κ.: Σε αυτό υπάρχει μία αλήθεια. Τον Σεπτέμβριο του 2018 η Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δήλωσε πως διακόπτει τις κανονικές και λειτουργικές σχέσεις με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Ήταν μία μονομερής ενέργεια. Στην ανακοίνωση αναφερόταν κατά λέξη: «αποφασίσαμε την ρήξη». Όσο δύσκολες κι αν ήταν οι διαπραγματεύσεις, εκείνος που πρώτος δίνει νότα για κήρυξη του πολέμου ή αρχίζει πρώτος να πυροβολεί είναι νομικά ο υπεύθυνος για τον πόλεμο. Σχετικά με αυτό, έγραψα στο blog μου στο διαδίκτυο: «ура, мы теперь сами раскольники!».
Βέβαια, δεν δήλωσα πως φεύγω από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και συνέχισα ως διάκονος να μνημονεύω το όνομα του Πατριάρχη Κυρίλλου.
Στο θέμα των ιστορικών – κανονικών συζητήσεων μεταξύ της Μόσχας και του Φαναρίου ήταν αφιερωμένο το βιβλίο μου «Το Βυζάντιον εναντίον της Ε.Σ.Σ.Δ. Ο πόλεμος των αυτοκρατοριών – φαντασμάτων για την Εκκλησία της Ουκρανίας». Ένα έργο 1000 σελίδων κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2020, αλλά πολλά του κεφάλαια δημοσιεύτηκαν από εμένα στο διαδίκτυο κατά την διάρκεια του 2019.
Στο έργο αυτό υπήρχε ένα κεφάλαιο για το πως η Εκκλησία της Μόσχας (την εποχή εκείνη ονομαζόταν «Μητρόπολη Κιέβου» και βρισκόταν στην 61η θέση στο συνταγμάτιο των επαρχιών του Οικουμενικού Πατριαρχείου) οργάνωσε το σχίσμα (= Αυτοκέφαλο) στα τέλη του 15ου αιώνα και ένα κεφάλαιο για το πως κατά τρόπο ασυνήθιστο το σχίσμα αυτό θεωρήθηκε απλά άκυρο ύστερα από εκατό χρόνια.
Αναφέρθηκα στο γεγονός πως η Μόσχα θα μπορούσε να κρατήσει την εκκλησιαστική Ουκρανία στην σφαίρα επιρροής της, αν προλάβαινε να παραχωρήσει το Αυτοκέφαλο, πριν το κάνει το Φανάρι. Τις ενέργειες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Ουκρανία το 2018-2019 τις χαρακτήρισα ως ευκαιρία για αυτήν και όχι ως έγκλημα (όπως συνηθίζεται να αποκαλείται σε εμάς).
Το δικαστήριο όμως δεν θέλησε να συζητήσει μαζί μου αυτό το ζήτημα, αλλά απλά συμπεριέλαβε τον επιθυμητό για το ίδιο, όρο.
Στο βαθμό που η μοναδική συγκεκριμένη ενοχή μου, η οποία αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση για την καταδίκη (εκτός από την περίπτωση του π. Αγκέικιν) ήταν ότι εκλαμβάνω ως υπόδειξη «διεξόδου» ήταν: από την στιγμή που δηλώνεις «Τούρκος κατάσκοπος», τότε πήγαινε στον Τούρκο Πατριάρχη σου.
ΘΑ ΑΣΚΗΣΩ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΤΟΥ
Ναι, δεν αποκλείω να καταθέσω έφεση (Έκκλητο) στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Τόσο η ουσία των κατηγοριών, όσο και οι παραβιάσεις της διαδικασίας κατά τη διάρκεια της δίκης, υποθέτω, οτι μου δίνουν το δικαίωμα να καταθέσω αίτηση, και στον Πατριάρχη τη δυνατότητα θετικής απόκρισης σε αυτήν.
Στο μεταξύ, το δικαστήριο της Μόσχας κατά τρόπο ασυνήθιστο, εφάρμοσε στην περίπτωσή μου τον 57ο Αποστολικό Κανόνα: το δικαστήριο αποφάσισε για λόγια, τα οποία ειπώθηκαν όχι απλά για έναν ιερέα, αλλά για έναν νεκρό ιερέα. Δηλαδή, για την μετά θάνατον προσβολή του πρεσβυτεριανού μεγαλείου. Οι ζωντανοί δεν μπορούν να έχουν νομικές διαμάχες και σχέσεις με τους νεκρούς. Παρόλα αυτά, όμως, αν και μίλησα μία φορά και για τον ζωντανό και για τον ήδη νεκρό μασωνολάτρη Αλέικιν, το δικαστήριο με καταδίκασε για την μετά θάνατόν του κρίση μου με βάση τον 57ο Αποστολικό Κανόνα: «Αν κάποιος προσβάλει πρεσβύτερο ή διάκονο, θα πρέπει να αποκοπεί από την εκκλησιαστική κοινωνία».
Πιθανόν, οι δικαστές δεν είχαν ακούσει τι είχε απαντήσει ο Αριστοτέλης στους καταδότες που είχαν πει πως κάποιος τον συκοφαντεί ερήμην. Ο φιλόσοφος απάντησε: «Ερήμην ας με χτυπήσουν κιόλας» (Διογένης Λαέρτιος, 5, 1).
Εκτός από αυτό, το ρωμαϊκό δίκαιο απαγορεύει την διπλή τιμωρία για μία μόνο πράξη. Συνεπώς και οι εκκλησιαστικοί κανόνες απαγορεύουν για ένα έγκλημα να τιμωρείται δύο φορές κάποιος (Αποστολικός Κανόνας 25). Για την «προσβολή» του νεκρού ιερέα Αγκέικιν είχα τιμωρηθεί με οκτάμηνη απαγόρευση να λειτουργώ. Το δικαστήριο όμως θυμάται την ίδια πράξη και αποφάσισε να την τιμωρήσει με αυστηρότερη ποινή.
Μέχρι τώρα, ο Πατριάρχης Κύριλλος δεν έχει επικυρώσει την πρόταση του δικαστηρίου για καθαίρεσή μου. Δεν έχω λόγο όμως να αμφιβάλω ότι αυτή θα είναι η απόφασή του.
INFO: Ποιες είναι οι σχέσεις σας με τον Πατριάρχη Κύριλλο;
Δ.Α.Κ.: Είναι μακρά και δύσκολη η ιστορία των σχέσεων μας. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν ήμουν ο λογογράφος και εκπρόσωπος Τύπου του Πατριάρχη Αλέξιου, είχα πολεμικές σχέσεις με τον μητροπολίτη Κύριλλο, οι οποίες δεν ήταν δημόσιες. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90 συνεργαστήκαμε ήρεμα σε διάφορες επιτροπές του Πατριαρχείου. Αμέσως μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Αλέξιου (2008) με όλες μου τις δυνάμεις υποστήριξα την εκλογή του Κύριλλου στον πατριαρχικό θρόνο, με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να αναζωογονήσει το ιεραποστολικό κίνημα της Εκκλησίας μας.
Πολύ σύντομα, όμως, έγινε ξεκάθαρο ότι έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις σχετικά με την ιεραποστολή. Αντιλαμβάνομαι την ιεραποστολή ως έντιμο διάλογο, κατά την διάρκεια του οποίου ο ελεύθερος άνθρωπος θα έχει την ευκαιρία να αγαπήσει το Ευαγγέλιο. Ο Πατριάρχης Κύριλλος θεωρεί την ιεραποστολή ως μέσο για την μέγιστη σύγκλιση με την κρατική εξουσία, και την αξιοποίησή της ως αστυνομικό-διοικητικό μέσο «για το καλό της Εκκλησίας».
Από το 2012, μετά την σύλληψη των φεμινιστριών από το συγκρότημα Pussy Riot άρχισα να ασκώ δημοσίως κριτική στις απόψεις του Πατριάρχη Κύριλλου. Για εμένα προσωπικά είναι ένα θεολογικό ζήτημα: Πως να ερμηνεύουμε και να εφαρμόζουμε την Επί του Όρους Ομιλία του Χριστού.
Από τότε, τέθηκε βέτο για να μην δίνω διαλέξεις σε διάφορες επαρχίες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το 2013 άρχισα να μιλάω για τις περιπτώσεις παιδοφιλίας στις εκκλησιαστικές μας σχολές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να απολυθώ από καθηγητής της Θεολογικής Ακαδημίας της Μόσχας και του Κρατικού Πανεπιστημίου Μόσχας. Ναι, σε αυτό φάνηκε η διαφορά της Ρωσίας από την Γερμανία: όταν το Βατικανό αποκήρυξε τον Χανς Κιούνγκ, τα κοσμικά πανεπιστήμια μετά χαράς του πρόσφεραν έδρα.
Συνεπώς, για μένα προσωπικά, η κατάληξη του 2020 δεν ήταν αναπάντεχη, ούτε μου προκάλεσε ψυχολογικό τραύμα. Και αυτό γιατί από τα χρόνια της νεότητας πιστεύω οτι η «σύνταξή» μου, θα έρθει νωρίς (σήμερα είμαι 57 ετών).
INFO: Ποιο είναι το πρόβλημα της ρωσικής Εκκλησίας σήμερα κατά την άποψη σας και ποιο είναι το μέλλον της;
Δ.Α.Κ.: Ο Πατριάρχης Κύριλλος στέρησε την υποκειμενικότητα της Ρωσικής Εκκλησίας. Έπαψε να είναι υπερκομματική και απολίτικη φωνή της συνείδησης. Όπως και στις παραμονές της ρωσικής επανάστασης του 1917, η Εκκλησία άρχισε να θεωρείται απλά μέρος του κρατικού μηχανισμού.
Γι’ αυτό και η μοίρα της ήταν ίδια με την μοίρα εκείνων, τους οποίους κατά την αλλαγή της εξουσίας, αποκαλούσαν «υπηρέτες του τσαρικού καθεστώτος». Δεν είμαι προφήτης και δεν μπορώ να προβλέψω πως θα εξελιχθεί η Ρωσία επί Πούτιν ή μετά από αυτόν. Πιστεύω όμως ότι γι αυτή την ταύτιση του Πατριαρχείου με το Κρεμλίνο θα πρέπει να μετανοήσουν.
Η Εκκλησία θα συνεχίσει να ζει. Και να είναι άρρωστη. Και να κάνει λάθη. Και σήμερα, όπως πάντα, θα υπάρχουν κληρικοί, οι οποίοι (επίσης με τα λάθη τους) θα μιλούν για αυτές τις ασθένειες και θα επιμένουν για την ανοιχτή συζήτηση γι’ αυτές. Ο Πατριάρχης Κύριλλος κατάφερε σήμερα αυτό να γίνεται μόνο ανωνύμως. Μετά την δίκη, έλαβα πολλά μηνύματα υποστήριξης από ιερείς (και μάλιστα από επισκόπους). Μόνο ένας ιερομόναχος όμως το έκανε δημοσίως…
Έτσι, παράλληλα, σε εμάς μεγαλώνει ο παπισμός και ο τρόμος αντικατάστασης του, η ομολογία και η αμφισβήτησή του. Χωρίς όμως «ανατροφοδότηση» θα χάσουμε πολλούς ανθρώπους, αν δεν το προσέξουμε, μέχρι την στιγμή που οι απώλειες αυτές θα γίνουν καταστροφικές και μη αναστρέψιμες.
Και, παρόλο που δεν μπορώ από τον άμβωνα του ναού να καλέσω τους ανθρώπους να προσευχηθούν «για την ευσέβεια των αγίων του Θεού Εκκλησιών και για την ένωσή τους», το κάνω εγώ ο ίδιος. Παρακαλώ να προσεύχονται για εμένα.
INFO: Τι σκοπεύετε να κάνετε εσείς στο μέλλον;
Δεν πρόκειται να οργανώσω ούτε κίνημα υπεράσπισής μου, ούτε κάποια συγκεκριμένη ομάδα. Το νόημα της ευτυχίας το βρίσκω στα πέντε εγγόνια μου, τα οποία ζουν μονίμως μαζί μου. Οι 14.000 τόμοι της βιβλιοθήκης μου, δεν με πρόδωσαν, επίσης. Θα ζω, θα διαβάζω, να αναθεωρώ τα παλιά μου βιβλία (είναι περισσότερα από 15), θα γράφω νέα και θα χαίρομαι που τα πιτσιρίκια μονίμως να αποσπούν από αυτή την δουλειά, αυτά είναι τα σχέδιά μου.
Ο Πατριάρχης Κύριλλος μου χάρισε την ελευθερία μου και τον ευγνωμονώ γι’ αυτό. Στην εποχή μας, στην Ρωσία, καλύτερα να αποφεύγεις τις συλλογικές ταυτότητες, ιδιαίτερα με δομές της εξουσίας.
