Την εκκλησιαστική ζωή και τη λατρευτική παράδοση της Κωνσταντινούπολης ως παράγοντες διαμόρφωσης της ιεραποστολικής πολιτικής της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μελετά το διεθνές επιστημονικό συνέδριο του τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ που ξεκίνησε χθες το απόγευμα στη Θεσσαλονίκη.
Ο Τομέας Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Χριστιανικής Γραμματείας, Αρχαιολογίας και Τέχνης του Τμήματος Θεολογίας, σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Σλαβολόγων και το Πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης “Δρόμοι Κυρίλλου και Μεθοδίου” διοργάνωσαν, υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης, το διήμερο αυτό συνέδριο.
Καθηγητές του τμήματος Θεολογίας, μέλη της Ένωσης Ελλήνων Σλαβολόγων που διδάσκουν σε άλλα ελληνικά πανεπιστήμια καθώς και καθηγητές ξένων πανεπιστημίων παρουσίασαν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις κατά τις δύο ημέρες του συνεδρίου, φωτίζοντας άγνωστες πτυχές του πολύπλευρου έργου των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και των παραγόντων διαμόρφωσης της ιεραποστολικής πολιτικής της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ανήμερα της εορτής των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των φωτιστών των Σλάβων, οι εναρκτήριες συνεδρίες επικεντρώθηκαν στην πολύπλευρη δράση και σημαντική επίδραση των δύο αυτών αγίων στους σλαβικούς λαούς.
Κατά την έναρξη του συνεδρίου, χθες το απόγευμα, χαιρετισμό απηύθυνε ο πρέσβης της Σλοβακίας στην Ελλάδα κ. Πέτερ Μιχάλκο, τονίζοντας ότι η παράδοση των αγίων δεν είναι μόνο ιστορικό γεγονός αλλά ζωντανό μέρος της παράδοσης και του πολιτισμού της Σλοβακίας. “Στο προοίμιο του Συντάγματος της Σλοβακίας είναι γραμμένο ότι το κράτος μας βασίζεται στην παράδοση των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Στο εθνόσημό μας έχουμε έναν σταυρό που, σύμφωνα με την παράδοση, μας έφεραν οι άγιοι”, επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Μιχάλκο, τονίζοντας τη σημασία της προσφοράς των δύο αγίων.
“Η προσφορά των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Σλοβακία δεν ήταν μόνο θρησκευτική αλλά και πολιτιστική και διπλωματική”, υπογράμμισε ο πρέσβης της Σλοβακίας, συμπληρώνοντας ότι “η παράδοση των αγίων αποτελεί έναν ισχυρό δεσμό μεταξύ Σλοβακίας και Ελλάδος”. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρών στην εναρκτήρια συνεδρία ήταν και ο πρόξενος της Σλοβακίας στη Θεσσαλονίκη κ. Κωνσταντίνος Μαυρίδης.
Ο πρόεδρος του Τμ. Θεολογίας κ. Παναγιώτης Σκαλτσής, στον σύντομο χαιρετισμό του, τόνισε ότι “το τμήμα μας ήταν πρωτοπόρο στην ανάδειξη των σλαβικών σπουδών στην Ελλάδα”.
Η εναρκτήρια ομιλία έγινε από τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Σλαβολόγων, ομότιμο καθηγητή του Τμ. Θεολογίας, κ. Ιωάννη Ταρνανίδη, με θέμα “Η δυναμική της λατρευτικής ζωής της Κωνσταντινούπολης στη διαμόρφωση της ιεραποστολικής πολιτικής της Αυτοκρατορίας προς τους γύρω λαούς”.
Ο κ. Ταρνανίδης υπογράμμισε ότι “οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος κλήθηκαν να διεκπεραιώσουν μια διφυή αποστολή, να μεταδώσουν στον λαό της Μοραβίας την ορθή πίστη και να τον ανυψώσουν στο μορφωτικό επίπεδο των λαών της Ευρώπης”.
Ανέλυσε, ακόμη, τις αιτίες αντίθεσης του λατινικού κλήρου απέναντι στους δύο αυτούς αγίους, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι “το κήρυγμα των αγίων και οι παράλληλες δράσεις τους σήμαινε τη διείσδυση του Βυζαντίου στην καρδιά της Ευρώπης, μέσω της Μοραβίας και της σλαβικής γλώσσας”.
“Η διπλωματική και ιεραποστολική διάσταση της αποστολής του Κυρίλλου και του Μεθοδίου στην Μεγάλη Μοραβία” ήταν το θέμα της εισήγησης του αναπληρωτή καθηγητή του Τμ. Θεολογίας κ. Ηλία Ευαγγέλου.
Ο κ. Ευαγγέλου επεσήμανε ότι η συμμετοχή του Πατριάρχη Φωτίου στο συμβούλιο που αποφάσισε την αποστολή των δύο αγίων στην Μοραβία και η συμβολή του στην οργάνωση της αποστολής αυτής, την καθιστά ιεραποστολική. Εξήγησε, επίσης, γιατί οι συντάκτες των δύο βίων των αγίων δεν αναφέρουν το όνομα του Πατριάρχη στην απόφαση και οργάνωσης της αποστολής αυτής αλλά μόνο του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου.
Ο κ. Ευαγγέλου υποστήριξε ότι η αποστολή των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου ήταν πρωτίστως διπλωματική. Αφετηρία της ήταν, όπως είπε, το διπλωματικό αίτημα του Μοραβού ηγεμόνα στον Αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης. Παράλληλα, η αποστολή τους στόχευε στην εμπέδωση του χριστιανισμού από τον λαό της Μοραβίας, ο οποίος μόλις είχε εκχριστιανισθεί. “Η επιτυχής αποστολή των δύο αγίων αναδεικνύει τα διπλωματικά τους προσόντα και τις εξαιρετικές ικανότητές τους ως αξιωματούχων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας”, ανέφερε ο κ. Ευαγγέλου.
Συνοψίζοντας, ο κ. Ευαγγέλου υποστήριξε ότι “οι δύο άνδρες καθιερώθηκαν στη συνείδηση των Σλάβων ως άγιοι και ιεραπόστολοι γιατί το έργο τους υπερέβη τον διπλωματικό χαρακτήρα της αποστολής τους. Επέδρασε σε όλη τη θρησκευτική και πολιτιστική παράδοση του λαού της Μοραβίας. Η αποστολή τους ξεκίνησε μεν ως διπλωματική, κατέληξε όμως ιεραποστολική εξαιτίας της αγιότητας των δύο ανθρών που ενέταξαν την αποστολή τους αυτή στο πνεύμα της θείας οικονομίας”.
Η πρώτη μέρα του συνεδρίου ολοκληρώθηκε με την εξειδικευμένη εισήγηση της διδάσκουσας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Τ. Μπορίσοβα για τον “αισθητικό παράγοντα του λόγου στο ιεραποστολικό έργο του Βυζαντίου και στην πρώιμη σλαβωνική γραμματεία: βάσει της σλαβικής μετάφρασης του ποιητικού αλφαβηταρίου του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου”.
Το διήμερο αυτό συνέδριο εντάσσεται στις Εκδηλώσεις Θεολογικού Λόγου και Τέχνης που διοργανώνει το Τμήμα Θεολογίας κατά τον μήνα Μάιο.
