Με περισσότερους από τετρακόσιους συμμετέχοντες που εκπροσώπησαν σαράντα πέντε χώρες το δεύτερο Μεγάλο Συνέδριο της Διεθνούς Ορθόδοξης Θεολογικής Ένωσης (IOTA) ήταν η μεγαλύτερη συγκέντρωση Ορθοδόξων ακαδημαϊκών στη σύγχρονη εποχή ξεπερνώντας το πρώτο αντίστοιχο Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το 2019 στο Ιάσι της Ρουμανίας.
Το συνέδριο ολοκληρώθηκε την Κυριακή στον Βόλο με αρχιερατική θεία λειτουργία και προσκύνημα στα μοναστήρια των Μετεώρων. Το συνέδριο φιλοξενήθηκε στο Βόλο από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου και την Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος.
Σε διάστημα τριών ημερών, πραγματοποιήθηκαν τριακόσιες πενήντα ακαδημαϊκές παρουσιάσεις που αφορούσαν πολλά επίμαχα σύγχρονα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος, η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο Χριστιανισμός γενικότερα. Το γενικό θέμα του συνεδρίου, η Ιεραποστολή και η Ορθόδοξη Εκκλησία, συζητήθηκε σε πολλές συνεδρίες αντανακλώντας το ευρύ φάσμα των ακαδημαϊκών κλάδων που εκπροσωπήθηκαν στο Συνέδριο.
Ειδικές συνεδριάσεις της ολομέλειας ήταν αφιερωμένες στον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού και στο έγγραφο για το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας που εκδόθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, με τίτλο «Υπέρ της του κόσμου ζωής». Αυτές οι διεπιστημονικές συζητήσεις ήταν ένας χώρος διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται από τον πόλεμο, υπογραμμίζοντας την ανάγκη εμβάθυνσης της Ορθόδοξης Χριστιανικής έρευνας και σκέψης πάνω σε αυτά τα ζητήματα. Όπως σημείωσε ένας ομιλητής, «Η Ορθόδοξη Εκκλησία θα ωφεληθεί από την ανάπτυξη μιας δημόσιας θεολογίας που θα συζητά την ειρήνη και τον πόλεμο στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες προκλήσεις για την ειρήνη».
Πολλοί συμμετέχοντες σχολίασαν ότι το συνέδριο παρείχε χώρο για μια πλούσια και ουσιώδη ανταλλαγή ιδεών μεταξύ λογίων, κληρικών και λαϊκών, μέσα στο πολύμορφο τοπίο της ορθόδοξης παράδοσης. Οι παρουσιάσεις και οι συμμετοχές απέδειξαν μια κατάργηση των στεγανών της εποχής μας. Ουκρανοί αλλά και Ρώσοι λόγιοι ήταν παρόντες, όπως επίσης Ορθόδοξοι και οι μη Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Ένας από τους επισκόπους που συμμετείχαν αναφέρθηκε επαινετικά στο γεγονός ότι οι συνομιλίες δεν χειραγωγήθηκαν και υπήρχε μια συνολική ελευθερία απόψεων.
Ο Πρόεδρος της IOTA, καθηγητής Paul Gavrilyuk σημείωσε πως, «Η IOTA στοχεύει στην παγκόσμια ανταλλαγή γνώσης στο πλαίσιο της Ορθόδοξης παράδοσης. Ευελπιστεί στο γκρέμισμα των τειχών δικαιοδοσίας που υψώσαμε στη συλλογική μας φαντασία ώστε να συναντηθούμε στην ελευθερία της χριστιανικής μαθητείας. Προτείνει την απόδραση από τα κλειστά όρια συγκεκριμένων ακαδημαϊκών κλάδων έτσι ώστε να αναλογιστούμε τα πιο ακανθώδη σημερινά ζητήματα με όραμα τον μετασχηματισμό του πολιτισμού με τη δύναμη του Ευαγγελίου. Τέλος, η ΙΟΤΑ είναι ένας χώρος όπου όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και οι οικουμενικοί φίλοι τους μπορούν να πάρουν μια γεύση “συνοδικότητας από τα κάτω”».
Στο επίκεντρο του σχεδιασμού και των εργασιών του Συνεδρίου ήταν η σαφής και ισχυρή δέσμευση για προσεκτική, αξιολογική και εποικοδομητική σκέψη σχετικά με την αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον σημερινό κόσμο. Η αδιάβλητη αξιολόγηση των παρουσιάσεων πριν από το Συνέδριο εξασφάλισε υψηλό ακαδημαϊκό επίπεδο. Επιπλέον, ενώ το 90% των εισηγήσεων πραγματοποιήθηκαν από ορθόδοξους ακαδημαϊκούς (τόσο των Ορθόδοξων Εκκλησιών όσο και των Ανατολικών Ορθοδόξων Εκκλησιών), Καθολικοί και Προτεστάντες Χριστιανοί παρουσίασαν επίσης ερευνητικές εργασίες.
Το Συνέδριο χαρακτηρίστηκε από ένα ενδιαφέρον μείγμα από διανοητικές, λειτουργικές και πνευματικές πτυχές της Ορθόδοξης παράδοσης. Άνοιξε με προσευχή, περιελάμβανε καθημερινή λατρεία και έκλεισε με τη θεία λειτουργία. Η παρουσία ιεραρχών από οκτώ Εκκλησίες (επτά Ορθόδοξες και μία Ανατολική Ορθόδοξη), μαζί με πολλούς κληρικούς και μοναχούς, ανέδειξε την πνευματική και εκκλησιαστική ποιότητα του συνεδρίου, υπενθυμίζοντας στους συμμετέχοντες ότι η κοινότητα των διανοουμένων υπηρετεί επίσης και την Εκκλησία.
Ο Πρόεδρος της IOTA, καθηγητής Paul Gavrilyuk ανακοίνωσε ότι σχεδιάζονται ήδη μελλοντικά συνέδρια. Το 2025, μετά από πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, η IOTA θα διοργανώσει το Συνέδριο «Το Πιστεύω της Νίκαιας» για τον εορτασμό των 1700 χρόνων από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια το 325 μ.Χ.. Το Συνέδριο αυτό θα εξερευνήσει την κληρονομιά της Νίκαιας, τη σύγχρονη πρόκληση της ομολογίας του Χριστού ως Υιού του Θεού και Κυρίου και Σωτήρα και τα θέματα ανάλογης σπουδαιότητας που αντιμετωπίζει ο Χριστιανισμός και ο κόσμος σήμερα. Το τρίτο μεγάλο συνέδριο της IOTA θα πραγματοποιηθεί το 2027 σύμφωνα με τον ιστορικό στόχο της να συνεδριάζει κάθε τέσσερα χρόνια.
