Υπάρχουν λόγια που ακούγονται υπερβολικά, σχεδόν αδύνατα, και όμως παραμένουν ζωντανά εδώ και αιώνες, όπως η φράση του Χριστού από το Ευαγγέλιο της αυριανής θείας Λειτουργίας: «Να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και να δανείζετε χωρίς να ελπίζετε σε ανταπόδοση» (Λουκ. 6:35), στην καρδιά της οποίας βρίσκεται μια πρόσκληση που ανατρέπει τη συνήθη λογική των ανθρωπίνων σχέσεων.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι «δεν είναι τόσο μεγάλο να αγαπάς τον φίλο σου, όσο να συμφιλιώνεσαι με τον εχθρό αυτό είναι έργο ψυχής γενναίας που μιμείται το Θεό», ενώ ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής διδάσκει ότι «η τέλεια αγάπη δεν ξεχωρίζει φίλο από εχθρό, ούτε δίκαιο από άδικο, αλλά όλους τους αγαπά εξίσου» (Κεφάλαια περί αγάπης, 1,15).
Η αγάπη προς τον εχθρό, ωστόσο, αποτελεί σκάνδαλο για τη λογική του κόσμου και η καθημερινή εμπειρία μάς οδηγεί στο να αγαπάμε όσους μας αγαπούν και να προσφέρουμε εκεί όπου θα υπάρξει ανταπόδοση. Γι’ αυτό και στον σύγχρονο κόσμο, όπου η αντιπαλότητα συχνά είναι κανόνας και οι σχέσεις μας μοιάζουν με συναλλαγές, τα λόγια αυτά ηχούν παράξενα, ίσως και ουτοπικά. Ακριβώς εκεί, όμως, βρίσκεται η αξία τους.
Ο Χριστός ζητά το διαφορεττικό: να κινηθούμε έξω από τον κύκλο του «δούναι και λαβείν» και να απελευθερων θούμε από τον υπολογισμό. «Μην αφήνεσαι να σε νικά το κακό, αλλά νίκα το κακό με το καλό» (Ρωμ. 12:21), γράφει ο απόστολος Παύλος, προτείνοντας μια ριζοσπαστική στάση ζωής: να απαντάς στη βία με ειρήνη, στην προσβολή με καλοσύνη, στην εχθρότητα με αγάπη.
Η αγάπη προς τον εχθρό δεν είναι αδυναμία, όπως συχνά θεωρείται, αλλά δύναμη, ικανή να σπάσει τον φαύλο κύκλο της εκδίκησης και να ανοίξει δρόμο για συμφιλίωση.
Και ο Χριστός προχωρά ακόμη περισσότερο: «Όπως θέλετε να σας φέρονται οι άνθρωποι, να φέρεστε κι εσείς το ίδιο σε αυτούς» (Λουκ. 6:31). Αυτή η απλή αλλά καθολική αρχή τη «χρυσή εντολή»- δεν συνιστά μια απλή ηθική υπο χρέωση, αλλά ένα κάλεσμα να μιμηθούμε τον ίδιο τον Θεό, «που είναι καλός και προς τους αχάριστους και τους πονηρούς» (Λουκ. 6:35) και να γίνουμε κοινωνοί μιας αγάπης που ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα
Ο κόσμος μας θα ήταν σίγουρα διαφορετικός, αν αυτός ο λόγος έβρισκε έδαφος. Αν, αντί για ανταγωνισμό, καλλιεργούσαμε τη συγγνώμη αντί για καχυποψία, την εμπιστοσύνη αντί για εκδίκηση, την ελπίδα. Τότε, η «υπέρβαση της αγάπης» δεν θα ήταν ουτοπία, αλλά πραγματικότητα που μεταμορφώνει και αλλάζει τον κόσμο.
*Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε το Σάββατο 04 Οκτωβρίου 2025 στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη.