Την Κυριακή αυτή αρχίζει στο λειτουργικό έτος της Εκκλησίας μας το Τριώδιο, μια περίοδος πιο εντατικής ζωής και προσευχής που μας προετοιμάζει για τη Μ. Τεσσαρακοστή και τελικά για τη Μ. Εβδομάδα και το Πάσχα. Προβάλλει, μάλιστα, με την ευαγγελική περικοπή ως υπόδειγμα ταπεινώσεως και προσευχής τον τελώνη που αισθανόμενος συντριβή ενώπιον του Θεού για τις αμαρτίες του ζητά το έλεός του («ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ») και, παράλληλα, ως παράδειγμα προς αποφυγή την προσευχή του φαρισαίου που έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό του για τις νηστείες του και τις χρηματικές υποχρεώσεις στον Ναό αισθάνεται υπεροχή έναντι όλων των άλλων ανθρώπων («οὐκ εἰμι ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων….καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης»). Το αποστολικό ανάγνωσμα προέρχεται από τη Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή και είναι σε μετάφραση το ακόλουθο:
Απευθύνοντας τις τελευταίες υποθήκες του ο Παύλος στον μαθητή του Τιμόθεο, επίσκοπο Εφέσου, καταλήγει: «Εσύ όμως συμπορεύτηκες μαζί μου στη διδασκαλία, στον τρόπο ζωής, στους σκοπούς, στην πίστη, στη μακροθυμία, στην αγάπη, στην υπομονή, στους διωγμούς, στα παθήματα σαν αυτά που υπέμεινα στην Αντιόχεια, στο Ικόνιο, στα Λύστρα. Τι διωγμούς υπέφερα! Κι απ’ όλα με γλίτωσε ο Κύριος. Κι όχι μόνο εγώ, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του Ιησού Χριστού, θα αντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι και οι απατεώνες θα προκόβουν στο χειρότερο· θα εξαπατούν τους άλλους και οι άλλοι θα τους εξαπατούν. Εσύ όμως να μένεις σ’ αυτά που έμαθες και που για την αξιοπιστία τους έχεις τεκμήρια. Ξέρεις από ποιον τα έμαθες· και μη λησμονείς ότι από τη βρεφική σου ηλικία γνωρίζεις τη Γραφή, που μπορεί να σε κάνει σοφό οδηγώντας σε στη σωτηρία δια της πίστεως στον Ιησού Χριστό» (Β΄Τιμ.3,10-15).
Υπενθυμίζει ο Απόστολος τα όσα έμαθε μαζί του ο Τιμόθεος παρακολουθώντας τη διδασκαλία του, τη ζωή του, την πίστη, την υπομονή αλλά και τα παθήματα και τους διωγμούς κατά τη διάρκεια του ιεραποστολικού του έργου. Ιδιαίτερα του θυμίζει όσα του συνέβησαν στην Αντιόχεια, όπου οι Ιουδαίοι ξεσήκωσαν τους άρχοντες της πόλεως και έδιωξαν τον Παύλο και τον Βαρνάβα έξω από την πόλη τους (βλ. τη διήγηση του Λουκά στις Πράξεις Αποστόλων 13,50), κι επίσης όσα του συνέβησαν στο Ικόνιο και στα Λύστρα, όπου επειδή θεράπευσε ένα χωλό οι κάτοικοι τους θεώρησαν θεούς που πήραν τη μορφή ανθρώπων και τον μεν Βαρνάβα θεώρησαν ότι είναι ο Δίας τον δε Παύλο ότι είναι ο Ερμής (επειδή αυτός «ἦν ὁ ἡγούμενος τοῦ λόγου»), τόσο που ο ιερέας του Δία έφερε ζώα για να τα θυσιάσει, προκαλώντας την έντονη διαμαρτυρία των δυο Αποστόλων («Άνθρωποι, τι είναι αυτά που κάνετε; Κι εμείς άνθρωποι είμαστε, θνητοί σαν κι εσάς. Θέλουμε να σας φέρουμε το χαρμόσυνο μήνυμα, να εγκαταλείψετε αυτούς τους ανύπαρκτους θεούς και να στραφείτε στον ζωντανό Θεό, αυτόν που δημιούργησε τον ουρανό, τη γη, τη θάλασσα και όλα όσα υπάρχουν μέσα σ’ αυτά…»). Τότε ήλθαν από την Αντιόχεια Ιουδαίοι που έπεισαν τον κόσμο να τους λιθοβολήσουν και να τους σύρουν έξω από την πόλη νομίζοντας ότι πέθαναν (βλ. διήγηση στις Πράξεις 14,19εξ.). Και τι έκαναν οι δυο Απόστολοι; Αντί να ξεκουραστούν και να φροντίσουν τον εαυτό τους, ξαναμπήκαν στην πόλη και συνέχισαν να κηρύττουν! Και αφού αποδίδει τη σωτηρία του ο Παύλος στον Κύριο, γενικεύει προειδοποιώντας στους χριστιανούς ότι όσοι θέλουν να ζήσουν ευσεβώς θα διωχθούν, ενώ παράλληλα πονηροί και απατεώνες θα προκόπτουν πλανώντες και πλανώμενοι. Αντίθετα, θυμίζει στον Τιμόθεο ότι αυτός από μικρός γνωρίζει τις Γραφές, «που μπορεί να τον κάνουν σοφό οδηγώντας στη σωτηρία δια της πίστεως στον Ιησού Χριστό».
Η αφοσίωση του Τιμοθέου στη διδασκαλία του Απ. Παύλου, η αναφορά στην πίστη του, στην υπομονή και τα παθήματά του αλλά παράλληλα και η μελέτη της Αγίας Γραφής προβάλλονται και ως καθήκοντα του χριστιανού κατά τη νέα περίοδο του Τριωδίου.
Οι τελευταίες προειδοποιήσεις του Αποστόλου στον Τιμόθεο για παθήματα και διωγμούς φέρουν στο νου μας ανάλογες προβλέψεις του Χριστού προς τους μαθητές του και τους χριστιανούς για τις δοκιμασίες που τους περιμένουν μέσα σε έναν εχθρικό κόσμο.
Όλα αυτά μας οδηγούν στις ακόλουθες σκέψεις: Αποδεικνύεις ότι έχεις ηρωισμό και πίστη, αν όλοι συμφιλιώνονται με το κακό, ενώ εσύ κρατάς τη σημαία της πίστης ψηλά. Αν όλοι γύρω σου πρόδωσαν τις αρχές του Ευαγγελίου, ενώ εσύ δεν προδίδεις τα ιδανικά σου. Αν όλοι προτιμούν την άνεση, ενώ εσύ δέχεσαι να κοπιάζεις για να προσφέρεις βοήθεια και συμπαράσταση στον αναγκεμένο συνάνθρωπο. Αν άλλοι ειρωνεύονται τις χριστιανικές αρχές, ενώ εσύ δίνεις νόημα στη ζωή σου με αυτές. Τότε μπορείς να πεις ότι με τη βοήθεια του Θεού βρίσκεσαι στο σωστό μονοπάτι που οδηγεί στη βασιλεία Του.
Τελειώνω με μερικούς στίχους από το ποίημα «Αν» του Άγγλου ποιητή Kipling:
«ΑΝ μπορείς να κρατιέσαι νηφάλιος, σαν όλοι τριγύρω,
τα έχουν χαμένα, και φταίχτη σε κράζουν για τούτο…
Αν μπορείς να προσμένεις, χωρίς ν’ αποκάνεις ποτέ καρτερώντας…
Κι αν, σα σε μπλέξουνε ψεύτες, εσύ σε ψευτιές δεν ξεπέσεις…
Κι αν, μισημένος, κρατείς την ψυχή σου κλεισμένη στο μίσος,
……………………………………………………………..
«ΑΝ με τα πλήθη μιλώντας, φυλάξεις την πάσα αρετή σου…
Κι αν, με Ρηγάδες παρέα δεν χάσεις τον νου σου…
Κι αν, ούτε εχτροί, μα ούτε φίλοι ακριβοί να σε πλήξουν μπορούνε…
Κι αν λογαριάζεις τους πάντες, αλλά και κανέναν περίσσια…
Κι αν μπορείς να διατρέχεις στο κάθε λεφτό, που αδυσώπητο φεύγει,
όλο τον δρόμο που πρέπει να γίνεται μες στους εξήντα του χτύπους,
– τότε δική σου θε να ‘ναι όλη η Γη, κι ό,τι μέσα της κλείνει
και – τρανότερο ! τότε πια γένηκες Άντρας, παιδί μου !…».
Ή με τα λόγια του Παύλου, «Έτσι θα γίνεις ώριμος και θα φτάσεις στην τελειότητα που μέτρο της είναι ο Χριστός» (Εφεσ.4,13).