«Πρότερον μέν ὁ Σταυρός ὄνομα καταδίκης ἦτο, τώρα δέ πράγμα τίμιον κατέστη, πρότερον σύμβολον κατακρίσεως νῦν δέ ἀφορμή σωτηρίας, οὗτος ἐκ τῆς πλάνης ἡμᾶς ἀπήλλαξεν, οὗτος, ἐνῶ εἰς τό σκότος ἐκαθήμεθα, ἐφώτισεν, οὗτος, ἐνῶ κατεστάθημεν ἄκρως πολέμιοι πρός τόν Θεόν, μᾶς συνδιήλλαξεν, ἐνῶ εἴμεθα μακράν Του, μᾶς κατέστησεν πλησίον Του, οὗτος ἔχθρας ἀναίρεσις, οὗτος τῆς εἰρήνης ἀσφάλεια, οὗτος ἀναριθμήτων ἀγαθῶν θησαυρός εἰς ἡμᾶς κατέστη» ( Ἰω. Χυσοστόμου, Λόγον εἰς τόν Τίμιον Σταυρόν).
Ἡ παγκόσμιος ὕψωσις τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ δηλοῖ τήν πραγματικήν συμμετοχήν εἰς τό μυστήριον τῆς ἀπολυτρώσεως καί τῆς σωτηρίας. Ὁ Σταυρός καθίσταται ζυγός δικαιοσύνης ἐπί τοῦ ὁποίου ὁ Κύριος καθήλωσε τήν ἁμαρτία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ὁ ἴδιος ὑπακούει εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ – Πατρός «γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ Σταυροῦ» (Φιλιπ β’, 6-8).
Μᾶς καλεῖ νά βαδίσωμεν καί τήν ἰδική μας Γολγοθαϊκή πορεία εἰς τό τέρμα τῆς ὁποίας ὑπάρχει ἡ Ἀνάστασις. Ὑπακούει ὁ ἴδιος εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ Πατρός ἕως τήν ὑστάτην στιγμήν τῆς παραδόσεως τοῦ πνεύματός Του εἰς Ἐκεῖνον. Ἐκζητεῖ παρ’ ἡμῶν τήν πλήρη ὑποταγή εἰς τό θεῖον θέλημα, τήν ὑποταγή εἰς τόν Σταυρόν, σύμβολον προσευχῆς, ἐλπίδος, νίκης καί θριάμβου.
Ἡ μία ὄψις Του ἀντικατοπτρίζει τό βάρος τῆς ἀπιστίας καί τῆς βλασφημίας, ἡ ἄλλη τήν μετάνοιαν καί τήν καλήν ὁμολογίαν τῆς πίστεως τοῦ εὐγνώμονος ληστοῦ, ἡ ὁποία ὑψώθη, ὅπως σημειοῖ ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης εἰς τήν Ἀποκάλυψιν ὡς χρυσή φιάλη θυμιάματος εἰς τόν θρόνον τοῦ Δικαιοκρίτου Θεοῦ. Διά τοῦ Σταυροῦ ἠνοίχθη ἡ πύλη τοῦ Παραδείσου, εὑρέθη ἡ ἀληθής ζωή, ἡ ὁποία νεκρώνει τά πάθη καί τούς ἐγωισμούς τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας, ἁγιάζει τήν ψυχήν.
Ὁ ἄνθρωπος, ἡ τραγική αὐτή εἰκών ἀθλιότητος καί μεγαλείου κρατεῖ τό ἁγιώτατον αὐτό σύμβολον καί ψάλλει: «Ὁ Σταυρός σου Κύριε, ζωή καί Ἀνάστασις».
Όσοι φωτίζονται ἐκ τῆς φωσφόρου λυτρωτικῆς καί ἁγιαστικῆς χάριτος τοῦ Σταυροῦ, ἀκολουθοῦν τόν Χριστόν «τόν ὑπέρ ἡμῶν Παθόντα, Σταυρωθέντα, Ταφέντα καί Ἀναστάντα» καί πραγματοποιοῦν καθημερινῶς τήν ὕψωσιν τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἰς τήν ψυχή των, μεταβάλλοντάς την εἰς αἰώνιον Μυστικόν Γολγοθᾶ, σταυρώνοντας τήν ἁμαρτωλήν φύσιν τῆς ἀπάτης των καί ὑποτάσσονται εἰς τό θεῖον θέλημα.
Αυτοί πανηγυρίζουν αἰωνίως τήν Νίκην καί τόν θρίαμβον τῆς Ἀναστάσεως πού ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ Σταυροῦ, τοῦ φύλακος πάσης τῆς Οἰκουμένης, τῆς ὡραιότητος τῆς Ἐκκλησίας, τῶν Βασιλέων τό κραταίωμα, τῶν ἀγγέλων τήν δόξαν. Εἶναι τό στήριγμά των. Τῶν πιστῶν τό στήριγμα.
«Καθώς ὑψώνομε τόν Σταυρόν, ἄς σκεφθοῦμε τήν σημασία Του. Τί μᾶς λέγει; Σέ τί μᾶς καλεῖ; Εἶναι ἡ ἐπιλογή ἀπό τήν ὁποία κρέμονται τά πάντα στόν κόσμο καί πού χωρίς τόν Σταυρό ὅλα γίνονται θρίαμβος τοῦ κακοῦ καί τοῦ σκότους. Ὁ Χριστός εἶπε: «εἰς κρίμα ἐγώ εἰς τόν κόσμον τοῦτον ἦλθον» (Ιω. 9,39).
Σέ αὐτή τήν κρίση, μπροστά στό δικαστήριο τῆς σταυρωμένης ἀγάπης, τῆς ἀλήθειας καί τῆς καλωσύνης δικάζεται ὁ καθένας μας. Μακάρι ἡ ἐτυμηγορία τοῦ Σταυροῦ νά εἶναι ἐπιεικής γιά ὅλους μας. (fr. Alexander Schmemann)