ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ
Σε πανηγυρικό κλίμα ξεκίνησε τις εργασίες του σήμερα το πρωί το Επετειακό Συμπόσιο Ιωβηλαίου του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών στην ιερά μονή Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη.
Το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, που στεγάζεται στους χώρους της μονής Βλατάδων, συμπληρώνει φέτος πενήντα χρόνια από την ίδρυσή του με το διήμερο συμπόσιο να εντάσσεται στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων που θα πραγματοποιήσει το Ίδρυμα κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Την έναρξη του συμποσίου κήρυξε ο πρόεδρος του τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ και Διευθυντής του ΠΙΠΜ κ. Συμεών Πασχαλίδης και ακολούθησαν χαιρετισμοί.
Ο ηγούμενος της ιεράς μονής Βλατάδων επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος ανέγνωσε τον χαιρετισμό του Οικουμενικού Πατριάρχη ο οποίος τόνισε τη σημαντική συνεισφορά του Ιδρύματος στη διαφύλαξη πληθώρας χειρογράφων.
Ο κοσμήτορας της Θεολογικής σχολής ΑΠΘ κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, αφού αναφέρθηκε στη συνεισφορά του ΠΙΜΠ στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, ευχήθηκε «ο εορτασμός του ιωβηλαίου να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή προσφοράς του Ιδρύματος».
Ο πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών κ. Βασίλειος Πάππας εξέφρασε τη χαρά του για την παρουσία του στο συμπόσιο ενώ, με αφορμή την καταγωγή του από τη Χαλκιδική, στάθηκε ιδιαίτερα στη δράση του ΠΙΠΜ στην Αθωνική πολιτεία.
Η πρώτη συνεδρία ξεκίνησε με εισηγητή τον Ομότιμο καθηγητή ΕΚΠΑ κ. Ευάγγελο Χρυσό, ο οποίος χρημάτισε στο παρελθόν έφορος του Ιδρύματος. Ο κ. Χρυσός παρουσίασε το χρονικό της ίδρυσης του ΠΙΠΜ από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα, ο οποίος, όπως ανέφερε, πολλές φορές συνέβαλε ακόμα και από το προσωπικό του βαλάντιο για τις ανάγκες του Ιδρύματος. Ο κ. Χρυσός αναφέρθηκε, ακόμη, στη βοήθεια που έχει παράσχει το ΠΙΠΜ με τη μορφή υποτροφιών σε νεαρούς φοιτητές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Humboldt Πανεπιστημίου του Βερολίνου Δρ. Heinz Ohme, ο οποίος μίλησε για δύο Γερμανούς χορηγούς του ΠΙΠΜ, τον επίσκοπο Hermann Kunst και τον καθηγητή Wilhelm Schneemelcher. Και οι δύο είχαν παρακολουθήσει μαθήματα ελληνικής φιλολογίας και χαρακτηρίζονταν για τα φιλελληνικά τους αισθήματα.
Ακολούθως, ο καθηγητής στο Ludwig- Maximilians Πανεπιστήμιο του Μονάχου και τέως επιστημονικός συνεργάτης του ΠΙΠΜ Δρ. Erich Lamberz παρουσίασε την εισήγησή του με θέμα «η επιστημονική διερεύνηση των βιβλιοθηκών του Αγίου Όρους και η καταλογογράφηση των χειρογράφων τους στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών».
Η πρώτη συνεδρία έκλεισε με την εισήγηση της Ομότιμης Καθηγήτριας του ΑΠΘ κ. Χρυσάνθης Μαυροπούλου-Τσιούμη. Η κ. Μαυροπούλου, σε προσωπικό ύφος, μίλησε για τις εμπειρίες της από τη συμμετοχή της στο «πρόγραμμα των Εικονογραφημένων Χειρογράφων του Αγίου Όρους στο Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών» τη δεκαετία του 1970.
Μετά το διάλειμμα, τους συμμετέχοντες περίμενε μια μουσική έκπληξη καθώς το μουσικό σύνολο του 7ου Γυμνασίου- Λυκείου Θεσσαλονίκης «Άγιος Παύλος», υπό τη διεύθυνση της κ. Ανδρονίκης Σερενίδου, παρουσίασε μερικά κομμάτια από τη γνωστή ταινία «Πολίτικη Κουζίνα» με σολίστ τη διάσημη τραγουδίστρια Ντιλέκ Κοτς.
Η δεύτερη συνεδρία ξεκίνησε με την εισήγηση του καθηγητή της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ κ. Κωνσταντίνου Χρήστου, υιού ενός εκ των πρωτεργατών του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών του καθηγητή Παναγιώτη Χρήστου. Ο κ. Χρήστου μίλησε για το εκδοτικό έργο του Ιδρύματος το οποίο «χαρακτηρίζεται από υψηλή επιστημονική ποιότητα και αποτελεί συμβολή στη Βυζαντινή Θεολογία και Γραμματεία».
Στη συνέχεια, ο καθηγητής της Θεολογικής σχολής ΑΠΘ κ. Θεόδωρος Γιάγκου παρουσίασε «το επιστημονικό και εκδοτικό έργο του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών επί διευθύνσεως του καθηγητή Ιωάννη Φουντούλη».
Τη δεύτερη συνεδρία έκλεισε ο Διευθυντής του ΠΙΠΜ κ. Συμεών Πασχαλίδης, ο οποίος μίλησε για το παρόν αλλά και το μέλλον του Ιδρύματος. Ο κ. Πασχαλίδης παρουσίασε τις δράσεις που προγραμματίζει το ΠΙΠΜ στο άμεσο μέλλον, μεταξύ αυτών η δημιουργία επτά ερευνητικών τομέων αλλά και μια νέα διορθωμένη έκδοση των Μηναίων της Εκκλησίας.
Μετά το πέρας της δεύτερης συνεδρίας, ο ηγούμενος της ιεράς μονής Βλατάδων επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος επέδωσε τιμητικές πλακέτες στους μεγαλύτερους χορηγούς και σε διακεκριμένα στελέχη του ΠΙΠΜ, όπως ο μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Αθανάσιος, ο επίσκοπος Μιλήτου Απόστολος, ο ηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου Γέροντας Εφραίμ, ο πρώην υπουργός κ. Στέλιος Παπαθεμελής – ο οποίος δώρισε το σύνολο της προσωπικής τους βιβλιοθήκης- και άλλοι.
Ακολουθεί ολόκληρος ο χαιρετισμός του κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου:
Προοπτικές προσφοράς του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία
Όπως αναφέρεται σε μια επιστολή του α΄ π.Χ. αιώνα που στέλνουν οι Ιουδαίοι της Ιερουσαλήμ προς τους συμπατριώτες τους στην Αίγυπτο, όταν κατά τα μέσα του ε΄ π.Χ. αιώνα ο βασιλιάς των Περσών Αρταξέρξης Β΄ έστειλε ως πολιτικό διοικητή της μικρής και κατεστραμένης από τους πολέμους και τη μακροχρόνια εγκατάληψη επαρχίας της Ιουδαίας τον Νεεμία, αυτός, «καταβαλλόμενος βιβλιοθήκην ἐπισυνήγαγεν τὰ περὶ τῶν βασιλέων βιβλία καὶ προφητῶν καὶ τὰ τοῦ Δαυὶδ καὶ ἐπιστολὰς βασιλέων περὶ ἀναθεμάτων. ὡσαύτως δὲ καὶ Ἰούδας (ο Μακκαβαίος) τὰ διαπεπτωκότα διὰ τὸν γεγονότα πόλεμον ἡμῖν ἐπισυνήγαγεν πάντα, καὶ ἔστιν παρʼ ἡμῖν· ὧν οὖν ἐὰν χρείαν ἔχητε, τοὺς ἀποκομιοῦντας ὑμῖν ἀποστέλλετε».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη σκέψη τόσο του Νεεμία, ο οποίος προσπάθησε να αναδιοργανώσει την διαλυμένη και απογοητευμένη από τη μακροχρόνια αιχμαλωσία ιουδαϊκή κοινότητα της εποχής του, όσο και του Ιούδα του Μακκαβαίου, ο οποίος προσπάθησε να αναστήσει το καταπτοημένο από την καταπίεση και τους διωγμούς φρόνιμα του λαού του, κυριαρχούσε η αντίληψη ότι αυτό από το οποίο πρωτίστως είχε ανάγκη η χώρα τους ήταν η ανάπτυξη των πνευματικών δυνάμεων των πολιτών της, ώστε αυτές με τη σειρά τους να εξελιχθούν σε δημιουργικές δυνάμεις που θα τους χαρίσουν την απελευθέρωση από κάθε μορφής καταπίεση την οποία υφίσταντο.
Η επιλογή αυτή των δύο ανδρών στέλνει στη σημερινή εποχή ένα ιδιαίτερα επίκαιρο μήνυμα, καθώς σήμερα η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει μια ανάλογη με την ιουδαϊκή της προχριστιανικής εποχής κατάσταση. Ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Ελλάδα καλείται να κομίσει τη δική της πρόταση πολιτισμού, αν θέλει να μετέχει ενεργά στη διαμόρφωση του κοινού ευρωπαϊκού μέλλοντος και να απαλλαγεί από την εθελόδουλη υποταγή στους νόμους της αγοράς, ώστε οι πολίτες της να οδηγηθούν στην αναζήτηση ενός διαφορετικού από την καταναλωτική ευχέρεια νοήματος ζωής. Το ερώτημα όμως είναι αν στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία υπάρχουν πραγματικά οι δυνάμεις εκείνες που θα εμπνεύσουν την εμπιστοσύνη στις δικές της πολιτισμικές αξίες, αυτές που κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανό τον ελληνισμό μέσα από τις πιο αντίξοες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες.
Έτσι, σήμερα, σε μια εποχή που στη σκέψη των περισσοτέρων η εθνική σωτηρία ταυτίζεται με την προοπτική προσέλκυσης επενδύσεων για οικονομική ανάπτυξη, ο ρόλος πνευματικών ιδρυμάτων, όπως το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, για την ανάπτυξη των πολιτισμικών και πνευματικών δυνάμεων του τόπου καθίσταται περισσότερο παρά ποτέ καθοριστικός. Διαφυλάσσοντας στο αρχείο του, αποτυπωμένο σε μικροφίλμς, έναν τεράστιο αριθμό χειρογράφων (περισσότερα από 8500) του Αγίου Όρους που διασώζουν έργα των Πατέρων της Εκκλησίας και της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, και κυρίως, καθιστώντας αυτόν τον οικουμενικό θησαυρό της ανθρωπότητας προσιτό στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, αποτελεί αναμφίβολα έναν φάρο ελπίδας ότι υπάρχει δυνατότητα ανάκαμψης από την πνευματική καχεξία που έχει προκαλέσει η μακροχρόνια οικονομική κρίση.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε εποχές κρίσεων, είτε αυτές είναι οικονομικές είτε κοινωνικοπολιτικές είτε πνευματικές, η στροφή σε κάποιο ένδοξο παρελθόν, λειτουργεί συχνά ως ρομαντική φυγή από τη βασανιστική πραγματικότητα, μπορεί όμως να λειτουργήσει και ως προσπάθεια αναζήτησης έμπνευσης και δύναμης για ένα νέο ξεκίνημα, μια νέα προσπάθεια νοηματοδότησης του παρόντος. Πιστεύοντας ακράδαντα ότι η διοργάνωση του παρόντος επετειακού συνεδρίου θα αποτελέσει αφορμή για ένα νέο ξεκίνημα που προοιωνίζεται μια νέα εποχή λαμπρής προσφοράς του Ιδύματος στην ελληνική αλλά και στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, συγχαίρω, ως Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής, η οποία στηρίζει και ενισχύει συνεχώς με τις επιστημονικές της δυνάμεις το Ίδρυμα, τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής για την πρωτοβουλία τους και εύχομαι πλήρη επιτυχία στις εργασίες του!
