Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024 | 22:12

Οι απαιτήσεις της θείας εκλογής

Μιλτιάδης Κωνσταντίνου
Μιλτιάδης Κωνσταντίνου
Ο καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου είναι, Άρχων Διδάσκαλος του Ευαγγελίου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Έχει διατελέσει Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1952. Διδάσκει Παλαιά Διαθήκη και Βιβλική Εβραϊκή Γλώσσα.

Του ιδίου συγγραφέα:

Η 24η Ιουνίου είναι, σύμφωνα με το εορτολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας αφιερωμένη στη μνήμη της γεννήσεως του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Όπως είναι γνωστό, οι γονείς του Ιωάννη ήταν άτεκνοι και η γέννησή του προαναγγέλθηκε στον πατέρα του από έναν άγγελο (Λου 1:5-25). Από την άποψη αυτή η ιστορία του αγίου Ιωάννη εμφανίζει πολλά κοινά με την ιστορία του κριτή Σαμψών και προφανώς αυτός είναι ο λόγος που κατά τον εσπερινό της γιορτής που είναι αφιερωμένη στη γέννηση του Προδρόμου διαβάζεται μεταξύ άλλων αναγνωσμάτων η περικοπή Κρι 13:1-21. Ενδιαφέρον στην προκειμένη περίπτωση παρουσιάζει η διαπίστωση ότι τόσο ο συγγραφέας του βιβλίου των Κριτών όσο και ο ευαγγελιστής Λουκάς περιγράφουν με πολλές λεπτομέρειες τα όσα προηγήθηκαν της γέννησης του Σαμψών και του Ιωάννη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η εισαγωγή του βιβλίου των Κριτών στην ιστορία του Σαμψών είναι η εκτενέστερη και λεπτομερέστερη από οποιαδήποτε άλλη εισαγωγή στη ζωή και στη δράση κάποιου από τους κριτές. Παρ’ όλα αυτά, σε αντίθεση με άλλες εισαγωγές, ο πρώτος στίχος του κεφαλαίου περιγράφει τη σαραντάχρονη υποταγή των Ισραηλιτών στους Φιλισταίους ιδιαίτερα συνοπτικά, χωρίς να κάνει λόγο για την καταπίεση που υφίσταται ο λαός, ενώ απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά σε εκκλήσεις προς τον Θεό για επέμβαση και απελευθέρωση. Η διαπίστωση αυτή επιτρέπει την υπόθεση ότι οι Ισραηλίτες της εποχής είχαν συνηθίσει την κυριαρχία των Φιλισταίων και δεν έδειχναν διάθεση εξέγερσης (πρβλ Κρι 15:11-13). Πρόκειται για μια κατάσταση, γνωστή σε όλες τις εποχές, κατά την οποία οι άνθρωποι, μέσα από τις αντιξοότητες και την καταπίεση που υφίστανται, χάνουν το κουράγιο τους και την πίστη τους, συμβιβάζονται, και προτιμούν να παραμείνουν σε ένα άσχημο αλλά σχετικά ανεκτό επίπεδο ζωής από το να διακινδυνεύσουν να επιδιώξουν μια αλλαγή των συνθηκών που ενδέχεται να τους οδηγήσει σε άγνωστα και ίσως χειρότερα αποτελέσματα. Αλλά μια τέτοια αποτελμάτωση φαίνεται σε κάποιες περιπτώσεις να απειλεί με ματαίωση τη δυναμική πορεία του θείου σχεδίου για τη σωτηρία του κόσμου, όπως αυτό περιγράφεται στις σελίδες της Αγίας Γραφής, και προκαλεί νέα επέμβαση του Θεού για να δώσει λύσεις στα αδιέξοδα με την εκλογή ορισμένων προσώπων, στα οποία ανατίθεται κάποια αποστολή. Όπως δείχνει όμως η ιστορία του Σαμψών και του Ιωάννη, αυτό που καθιστά ένα πρόσωπο άξιο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της θείας εκλογής δεν είναι κάποιες ιδιαίτερες σωματικές ή διανοητικές ικανότητές του αλλά η ετοιμότητά του να υπηρετήσει το σχέδιο του Θεού για τον κόσμο.

Στην ιστορία του Σαμψών η επέμβαση του Θεού ξεκινάει με την εμφάνιση στη μητέρα του, σύζυγο κάποιου Μανωέ, ενός αγγέλου, ο οποίος της αναγγέλλει ότι θα αποκτήσει γιο. Ο άγγελος της δίνει επίσης ορισμένες οδηγίες σχετικά με τη διατροφή της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της και την πληροφορεί ότι το παιδί της θα πρέπει σε όλη του τη ζωή να ακολουθεί τους κανόνες των ναζηραίων, μιας ειδικής τάξης ανθρώπων οι οποίοι αφιερώνονταν στον Θεό και απέφευγαν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αρι 6:1-21, την κατανάλωση προϊόντων της αμπέλου (ποτά, σταφύλια, σταφίδες) την επαφή με νεκρούς και το κούρεμα των μαλλιών τους. Έτσι, στον Σαμψών ανατίθεται ήδη από την κοιλιά της μάνας του η αποστολή να «αρχίσει να ελευθερώνει τους Ισραηλίτες» (Κρι 13:5) από τον φιλισταϊκό ζυγό. Κατά ανάλογο τρόπο, στον Ιωάννη, ο οποίος επίσης θα αποφεύγει την κατανάλωση ποτών, ανατίθεται, επίσης από την κοιλιά της μάνας του, η αποστολή να «προπορευτεί στο έργο του Κυρίου» και να «ετοιμάσει τον λαό να υποδεχτεί τον Κύριο» (Λου 1:17).

Όταν ο Μανωέ πληροφορήθηκε από τη σύζυγό του τα σχετικά με τη συνάντησή της με τον άγγελο, παρακαλεί τον Θεό να τον ξαναστείλει, προκειμένου να του ζητήσει οδηγίες για την ανατροφή του παιδιού που θα γεννηθεί. Στην ερώτηση του Μανωέ προς τον άγγελο, όταν αυτός επανεμφανίστηκε, σχετικά με το μέλλον του παιδιού, ο άγγελος περιορίζεται να του επαναλάβει όσα είχε πει στη σύζυγό του, χωρίς να προσθέσει άλλες λεπτομέρειες. Έτσι, η συζήτηση καταλήγει σε αδιέξοδο, και ο Μανωέ προσκαλεί τον συνομιλητή του σε γεύμα. Ο άγγελος αρνείται την προσφορά, ενθαρρύνει όμως τον Μανωέ να προσφέρει θυσία στον Θεό. Αυτό βάζει σε υποψίες τον Μανωέ ότι ο συνομιλητής του δεν είναι ένας απλός αγγελιαφόρος του Θεού και αποφασίζει να ρωτήσει το όνομά του. Η απάντηση που παίρνει τον αφήνει κατάπληκτο· «Το όνομά μου είναι όνομα θαυμαστό» (Κρι 13:18). Ο Μανωέ δεν είχε πλέον άλλον τρόπο αντίδρασης από το να ετοιμάσει τα υλικά για τη θυσία, για να δει κατάπληκτος τον άγγελο να ανάβει τη φωτιά του θυσιαστηρίου και να ανέρχεται μέσα από τις φλόγες προς τον ουρανό. Τότε μόνον κατάλαβε ο Μανωέ ότι αυτός που του μιλούσε ήταν ο «άγγελος του Κυρίου», δηλαδή ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος, σύμφωνα με τα αρχαιότερα βιβλικά κείμενα (Γεν 16:7· 21:17· 22:11· 31:11· Εξο 3:2· 14:19· Κρι 2:1· κ.ά.), δηλώνεται με τον όρο αυτόν, όταν εμφανίζεται στους ανθρώπους.

Συγκρίνοντας τις δύο ιστορίες, του Σαμψών και του Ιωάννη του Προδρόμου διαπιστώνει κανείς πολλά κοινά μεταξύ τους αλλά και σημαντικότατες διαφορές. Τόσο η γέννηση του Σαμψών όσο και η γέννηση του Ιωάννη περιγράφονται στη Γραφή ως αποτέλεσμα της επέμβασης του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία. Τόσο στον Σαμψών όσο και στον Ιωάννη ανατίθεται ήδη από την κοιλιά της μάννας τους ένας σημαντικός ρόλος. Όμως η επέμβαση του Θεού ποτέ δεν καταργεί την ανθρώπινη ελευθερία, και οι ιστορίες του Σαμψών και του Ιωάννη αποτελούν εξαιρετικά παραδείγματα για τον τρόπο με τον οποίο ο Θεός επεμβαίνει στην ανθρώπινη ιστορία, σεβόμενος πλήρως τις επιλογές των ανθρώπων. Ο Σαμψών ήταν ως άνθρωπος ελεύθερος να κάνει τις επιλογές του, και τις έκανε, στις περισσότερες περιπτώσεις προς λάθος κατεύθυνση, χωρίς όμως ο Θεός να τον εμποδίσει. Θα κατορθώσει, βέβαια, να συντρίψει τους εχθρούς του, τα κίνητρά του όμως είναι πρωτίστως ο θυμός και η εκδίκηση που προκύπτουν από την επιθυμία του για ατομική επιτυχία και ανάδειξη. Έτσι, αν το εισαγωγικό στην ιστορία της ζωής του κεφάλαιο τελειώνει με τη σημείωση ότι «ηὐλόγησεν αὐτὸν Κύριος, καὶ ηὐξήθη τὸ παιδάριον, καὶ ἤρξατο πνεῦμα Κυρίου συμπορεύεσθαι αὐτῷ» (Κρι 13:24-25) στο τελευταίο κεφάλαιο που περιγράφει τη δράση του σημειώνεται πως πια ο Σαμψών «οὐκ ἔγνω ὅτι Κύριος ἀπέστη ἀπʼ αὐτοῦ» (Κρι 16:20). Η ανάδειξη του Σαμψών σε έναν από τους δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης  δεν αποτελεί προσω­πικό του επίτευγμα, αλλά οφείλεται στο έλεος του Θεού που έχει τη δύναμη να υπερνικά τα εμπόδια που προβάλλει η αμαρτία στην επίτευξη των θείων στόχων. Το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου δεν ακυρώνεται από τις αδυναμίες ή τις λανθασμένες επιλογές των ανθρώπων που επιλέγονται ως όργανά του, καθώς κύριος της Ιστορίας παραμένει πάντοτε ο Θεός, ο οποίος παρεμβαίνει δυναμικά υπέρ του ανθρώπου.

Σε αντίθεση με τον Σαμψών, ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος δεν έχασε ποτέ τον στόχο της αποστολής του, που ήταν η συμβολή του στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου. Αν και, όπως προκύπτει από το επεισόδιο που περιγράφεται στην περικοπή Πρα 19:1-8, είχε αποκτήσει πολλούς οπαδούς, οι οποίοι τον θεωρούσαν Μεσσία, και μάλιστα μεγαλύτερο από τον Ιησού, αν και γνώριζε την απήχηση που είχε το κήρυγμά του και την επίδραση που ασκούσε στον λαό, αλλά και στους άρχοντες (πρβλ Μαρ 6:20), ο λόγος του, δεν προσπάθησε ποτέ να εκμεταλλευτεί τα χαρίσματά του για να πετύχει στην προσωπική του ζωή. Ο Ιωάννης δεν ήταν απλώς ένας άνθρωπος του λαού του, ανήκε στην ανθρωπότητα. Έτσι, θυσίασε την όποια προσωπική του επιδίωξη ή προοπτική επιτυχίας, προκειμένου να καταστεί όργανο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου, προκειμένου να βάλει το τελευταίο λιθαράκι στο σχέδιο του Θεού για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ενσάρκωσε έτσι το ιδεώδες του πραγματικού μαθητή του Χριστού, προτού ο ίδιος ο Ιησούς το διατυπώσει: «όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του πρέπει να τη χάσει και όποιος χάσει τη ζωή του για χάρη μου αυτός θα την κερδίσει» (Ματ 16:25).

Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει ο Βαπτιστής Ιωάννης στη σύγχρονη κοινωνία της απόλυτης ατομοκρατίας· ότι ακόμη και ένας άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τη ροή της Ιστορίας, αρκεί να υποτάξει τις ατομικές του επιδιώξεις στο θέλημα του Θεού και να δεχτεί να γίνει συνεργάτης του.

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΣΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ