Συμβαίνει μερικές φορές νά γνωρίζεις κάποιον πρώτη φορά καί νά νιώθεις μεγάλη οἰκειότητα καί ἀνεξήγητη πνευματική ταύτιση. Αὐτό τό συναίσθημα μέ κατέκτησε ὅταν γνώρισα ἀπό κοντά τόν Κωνσταντῖνο Ξενόπουλο, πρίν ἀπό δεκαπέντε περίπου χρόνια. Δέν εἶμαι εἰδικός τὲχνης οὖτε καταξιωμένος ἁγιογράφος γιά νά μπορῶ νά κρίνω ἤ νά παρατηρήσω εὐμενῶς ἤ δυσμενῶς τό ἁγιογραφικό ἤ καλλιτεχνικό ἔργο τοῦ Ἄρχοντος Ἁγιογράφου. Ἐκεῖνο ὃμως πού μπορῶ νά καταθέσω εἶναι τό ἄγγιγμα πού κάνει στήν ψυχή μου τό κάθε του ἔργο. Αὐτή ἡ πνευματική διάσταση τῆς καλλιτεχνικῆς του δημιουργίας δέν μέ ἀφήνει ἀδιάφορο ὡς χριστιανό καί ἁγιορείτη μοναχό. 
Ἡ πρώτη ἐπαφή μέ ἔργο του ἦταν δεκαετίες πρίν καί ἦταν αὐτός ὁ πίνακας πού ἀπεικόνιζε τόν Γέροντα τότε, νῦν Ἅγιο τῆς Ἑκκλησίας, Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη. Σέ ἐκεῖνον τόν πίνακα προσευχήθηκα ὦρες ἀτελείωτες, προμηθεύτηκα πολλά ἀντίτυπα καί τά χάρισα σέ γνωστούς καί πιστούς πού σεβόντουσαν καί ἐκτιμοῦσαν τόν Ἅγιο Παΐσιο. Ἀπό τότε δέν μέ ἀφήνει ἀσυγκίνητο κάθε ἔργο τοῦ Κωνσταντίνου Ξενόπουλου, εἰδικά ἄν ἱστορεῖ μοναχό.
Ὁ ἐν λόγῳ ἁγιογράφος μέσα ἀπό τίς πινελιές του δίνει θεολογική πνοή στά ἔργα πού παρουσιάζουν σκηνές ἀπό τόν μοναχικό βίο καί πρόσωπα πού ξεχώρισαν μέ τήν προσωπικότητά τους. Νιώθεις ὅτι εἶναι ἕτοιμα νά σοῦ μιλήσουν, γιατί μιλᾶνε πνευματικά μέσα σου, ἐκφράζουν τή θεολογία τοῦ μοναχισμοῦ. Βλέπεις τό ρυτιδιασμένο πρόσωπο τοῦ ἀσκητή μοναχοῦ, τό ροζιασμένο χέρι πού κρατάει μέ δύναμη ψυχῆς τό κομποσχοῖνι, βλέπεις τή μεγαλοπρέπεια τοῦ ἱεροψάλτη καλογήρου, νομίζεις ὅτι ἀκοῦς τήν βυζαντινή μουσική, ἀτενίζεις τήν προσευχητική συγκέντρωση τοῦ ἁγιογράφου μοναχοῦ, ταξιδεύεις στήν ἁγιορείτικη τράπεζα μέ τόν μοναχό πού σερβίρει τό φαγητό, τόν «κολλυβᾶ» μοναχό πού ἑτοιμάζει τά πανηγυρικά κόλλυβα καί ἐν γένει βιώνεις τή βυζαντινή μεγαλοπρέπεια τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Αὐτά τά πολυάριθμα καί πολυποίκιλα θεματολογικά ἔργα τοῦ Κωνσταντίνου Ξενόπουλου, τά ὁποῖα ἀπεικονίζουν τόσους καί τόσους μοναχούς, τοῦ προσδίδουν δικαιωματικά τόν χαρακτηρισμό τοῦ «καλλιτέχνη τῶν μοναχῶν». Αὐτή ἡ ρεαλιστική, θεολογική καί οὐσιαστική ἀπεικόνιση τοῦ ἁγιορείτικου μοναχικοῦ βίου δέν εἶναι κάτι φανταστικό, ἀλλά βιώματα καί πρόσωπα πού γνώρισε ὁ καλλιτέχνης καί τόν ἄγγιξαν μέσα στά χρόνια. Γιατί μπορεί ὁ ἑν λόγω ἁγιογράφος νά ἀποφοίτησε καί νά δίδαξε μερικά χρόνια στήν Ἀθωνιάδα, στήν οὐσία ὅμως ποτέ δέν ἔφυγε ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, ὄχι μόνο γιατί τό ἐπισκέπτεται συχνά ὡς προσκυνητής, ἀλλά γιατί ἡ ἀναφορά του εἶναι πάντα ὅλα αὐτά τά χρόνια στήν ἀθωνική πολιτεῖα, εἶτε μέ τά ἔργα του εἶτε μέ προσκυνήματα εἶτε μέ τό ἐνδιαφέρον πού δείχνει γιά τήν ἀθωνική κοινότητα· εἶναι πάντα ἐδῶ παρών! Αὐτός ἀκριβώς εἶναι ὁ λόγος πού κατάφερε νά ἀποτυπώσει πάνω στά ἔργα του τή θεολογία τοῦ ὀρθόδοξου ἁγιορείτικου μοναχισμοῦ.
Ἐπιπλέον, τό ξεχωριστό ταλέντο τοῦ ἁγιογράφου- καλλιτέχνη σέ ἀνεβάζει πνευματικά ὥστε τά ἔργα του νά ἀγγίζουν τήν ψυχή σου, γιατί ζεῖ γιά τήν Ἐκκλησία, ζωγραφίζοντας μέ τήν ψυχή του. Οἱ ἄψυχοι καμβάδες θεολογοῦν· μετά τήν ὁλοκλήρωσή τους ἀποκτοῦν ἕνα εἶδος πνευματικῆς ἐπικοινωνίας, ἐπειδή ὑπηρετοῦν, ὅπως κάθε πνευματικό ἔργο, τόν Θεό.
Ὡς ἐκ τούτου, τό Πανάγιον Πνεῦμα ἐνέπνευσε τή θεοφιλῆ ψυχή τοῦ Κωνσταντίνου Ξενόπουλου καί τήν προίκισε μέ καλλιτεχνική καί πνευματική εὐαισθησία ὥστε νά ἐπιδοθεῖ σέ αὐτό τό μοναδικό ἔργο, τήν ἱστοριογράφηση μοναχῶν τῆς εποχῆς μας, γιά νά γίνουν αὐτά τά ἔργα πνευματική ἀναφορά ἀνά τούς αἰῶνες, ἀναφορά μέ αὐτό τό διαχρονικό πνευματικό καί θεολογικό βάθος πού τά χαρακτηρίζει. Ὡς θησαυρός κεκρυμμένος θά ἀνιχνεύεται ἡ ἀξία τους, ἀφοῦ ὁ κάθε πίνακας τοῦ ἑκάστοτε εἰκονιζομένου μοναχοῦ δημιουργεῖ μία αἰσθητῆ παρουσία στήν ὑπερχιλιετῆ παράδοση τῆς ἁγιορείτικης ἀσκητικῆς βιοτῆς. Φέρνει τόν ἀπέναντι σέ προσωπική σχέση καί ἐπαφή μέ τήν ὑπόσταση τοῦ εἰκονιζομένου προσώπου.
Δέν περιγράφει ἁπλῶς καθημερινά πρόσωπα καί διακονήματα, ἀλλά κάθε ἔργο του εἶναι μία θεολογία, γιατί σέ αὐτό ξεδιπλώνεται ὅλη ἡ θεολογία τοῦ μοναχισμοῦ, καταργεῖται ὁ χρόνος καί γίνεται αἰωνιότητα. Τό κάθε ἔργο εἶναι μοναδικό, ἔχει μία εἴδους ἱερότητα πού γαληνεύει τόν ἄνθρωπο, «μιλᾶ» στήν ψυχή καί κάθε ἄνθρωπος πού θά ἀτενίσει αὐτές τίς μοναχικές μορφές ἐπιτυγχάνει τήν πνευματική ἐπικοινωνία μαζί τους καί κατ’ ἐπέκταση τήν ἐπικοινωνία μέ τό Θεό, ἀφοῦ ὁ μοναχός εἶναι «φῶς τοῖς ἀνθρώποις».
Τέλος, ὁ καλλιτέχνης τῶν μοναχῶν, ὁ καταξιωμένος ἁγιογράφος Κωνσταντῖνος Ξενόπουλος, πιστό τέκνο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μέ τά συγκεκριμένα ἔργα του προτρέπει σέ μία εὐλαβική προσέγγιση αὐτῆς τῆς μοναστικῆς ζωῆς. Ὡς ἁγιογράφος δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνας καλλιτέχνης πού ἀναπαριστᾶ μία ζωγραφιά μέ κάποια μοναχικά πρόσωπα, ἀλλά ἔχει ὅπως κάθε ἁγιογράφος πνευματικό ἀξίωμα καί διακονία, τήν ὁποῖαν ἐπιτελεῖ ἄριστα μέσα στήν Ἐκκλησία. Εὐχόμαστε κάθε ἔργο του νά συνεχίσει νά λειτουργεῖ ὡς μέσον γιά ψυχική ἀνάπαυση καί φωτισμό τόσο τοῦ ἰδίου ὅσο καί τῶν πιστῶν.
*Κείμενο: Μοναχός Παΐσιος Νεοσκητιώτης
