Ένα πολύ σημαντικό έργο του Φώτη Κόντογλου θα κοσμεί την ανακαινισμένη πλέον Εθνική Πινακοθήκη, η οποία μας δίνει μια πρώτη γεύση μέχρι τα επιδημιολογικά δεδομένα επιτρέψουν στους πολίτες να την επισκεφθούν.
Συγκεκριμένα, χθες δόθηκε στη δημοσιότητα από το Υπουργείο Πολιτισμού ένα έργο που αν και είναι η προσωπική μυθολογία, σε μνημειακή κλίμακα του Φωτάκη Κόντογλου αποτελεί το απαύγασμα της νεοελληνικής τέχνης του ´30, ζυμωμένο με τα οράματα της Αιολικής γης, το Αϊβαλί, όπου είδε ο ζωγράφος το φως του ήλιου.
Στην εικονογράφηση, που ιστόρησε ο Κόντογλου (1932), ο επισκέπτης, είτε τέταρτης γενιάς πρόσφυγας, είτε όχι, θα νιώσει το δέος της μνήμης και των οραμάτων της μικρασιατικής γης. Είναι οι δύο τοίχοι δωματίου, από το σπίτι του, στην συνοικία Κυπριάδου, «που πουλήθηκε, όπως έλεγε ο στενός φίλος του, Αϊβαλιώτης κι αυτός, ο μεγάλος κεραμοπλάστης Πάνος Βαλσαμάκης, για λίγες οκάδες λάδι και αλεύρι, στην κατοχή. Ο νέος ιδιοκτήτης του σπιτιού, τις ασβέστωσε».
Το 1977-78, οι τοιχογραφίες καθαρίστηκαν και σήμερα στήθηκαν στο νέο χώρο τους. Η μεγάλη σύνθεση που απαρτίζεται από πορτραίτα της οικογένειας Κόντογλου, από μορφές Αγίων και Μαρτύρων, από φανταστικές συνθέσεις, με την τεχνική της μεταβυζαντινής ζωγραφικής, είναι τα «εικονίσματα» που έκρυψαν στην ψυχή τους οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, αφήνοντας πίσω τους, τις ρίζες και το βιός τους.
