Περισσότερο από δεκαπέντε αιώνες ζωής μετρά η λαύρα του αγίου Σάββα – που εορτάζει σήμερα – στα Ιεροσόλυμα, το μοναστήρι που ίδρυσε ο ίδιος ο Άγιος στα τέλη του 5ου μ. Χ. αιώνα.
“Κρεμασμένη” σε μια χαράδρα στην έρημο της Ιουδαίας ανάμεσα στη Βηθλεέμ και τη Νεκρά θάλασσα, η μονή κρατά μέχρι σήμερα σαν πολύτιμο θησαυρό στην κεντρική εκκλησία, η οποία κτίστηκε περί τον 6ο αιώνα, το άφθαρτο λείψανο του ιδρυτή της, που σχετικά πρόσφατα (μόλις το 1965) επιστράφηκε στη μονή από τους λατίνους, ενώ στον περίβολό της βρίσκεται το τάφος του αγίου Σάββα.
Η λαύρα του αγίου Σάββα γνώρισε την ακμή της από τα μέσα του 7ου μέχρι και το πρώτο μισό του 9ου αιώνα, ενώ από τα ασκητήριά της πέρασαν μεγάλες μορφές της Εκκλησίας, όπως ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο άγιος Κοσμάς ο Μελωδός, ο άγιος Θεόδωρος, ο άγιος Θεοφάνης και πολλοί άλλοι.
Το λειτουργικό Τυπικό της μονής του αγίου Σάββα γνώρισε μεγάλη διάδοση και επηρέασε σημαντικά πολλά μοναστηριακά Τυπικά, ενώ εδώ γράφονται πολλά από τα εξαίσια μελωδήματα της Εκκλησίας, όπως οι Καταβασίες των Χριστουγέννων, “Χριστός γεννάται, δοξάσατε…”, του Πάσχα, “Αναστάσεως ημέρα…”, η “Οκτώηχος” του Ιωάννου του Δαμασκηνού κ.ά.
Η μονή πανηγυρίζει το τριήμερο 4-6 Δεκεμβρίου (με το παλαιό ημερολόγιο), καθώς η πρώτη εκκλησία-σπηλιά είναι αφιερωμένη στον άγιο Νικόλαο, ενώ σώζεται και το ασκητήριο του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, ο οποίος τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου.
