Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 | 12:36

H Θέση της εκκλησίας σχετικώς με τις πανδημίες του παρελθόντος και τον εμβολιασμό

Μακάριος, Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας
Μακάριος, Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας
Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Μακάριος είναι μόνιμος Καθηγητής της Πατριαρχικής Ακαδημίας Κρήτης και επισκέπτης Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής της Εσθονίας και άλλων Πανεπιστημίων

Του ιδίου συγγραφέα:

1. Γρηγορίου Λαρεντζάκη, Ἡ Ὀρθόδοξη εκκλησία στὴν Πανδημία καὶ ἡ σχέση της μὲ τὴν επιστήμη καὶ τὴν Ἰατρική, Διαδικτυακὴ συζήτηση ποὺ ὀργάνωσε τὸ Κέντρο Οἰκουμενικῶν, Ἱεραποστολικῶν καὶ Περιβαλλοντικῶν Μελετῶν (CEMES) μὲ τὴν ὑποστήριξη τοῦ Foreign Affairs The Hellenic Edition καὶ τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐξωτερικῶν Ὑποθέσεων (Fainst.eu).

Βλέπε καί διαδικτυακά: https://www.foreignaffairs.gr/articles/73170/grigorios-larentzakis/«i-orthodoksi- ekklisia-stin-pandimia-kai-i-sxesi-tis-me-tin-epis

2. Α΄ Τιμ. 4, 2.

3. «fíὰν συσχῶ τὸν οὐρανὸν καὶ μὴ γένηται ὑετός, καὶ ἐὰν ἐντείλωμαι τῇ ἀκρίδι καταφαγεῖν τὸ ξύλον, καὶ ἐὰν ἀποστείλω θάνατον ἐν τῷ λαῷ μου, καὶ ἐὰν ἐντραπῇ ὁ λαός μου ἐφ’ οὓς ἐπικέκληται τὸ ὄνομά μου ἐπ’ αὐτούς, καὶ προσεύξωνται καὶ ζητήσωσι τὸ πρόσωπόν μου καὶ ἀποστρέψωσιν ἀπὸ τῶν ὁδῶν αὐτῶν τῶν πονηρῶν, καὶ ἐγὼ εἰσακούσομαι ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἵλεως ἔσομαι ταῖς ἁμαρτίαις αὐτῶν καὶ ἰάσομαι τὴν γῆν αὐτῶν».

4. π. Βασιλείου Θερμοῦ, Ἡ Ὀρθόδοξη εκκλησία στὴν Πανδημία καὶ ἡ σχέση της μὲ τὴν επιστήμη καὶ τὴν Ἰατρική, Διαδικτυακὴ συζήτηση ποὺ ὀργάνωσε τὸ Κέντρο Οἰκουμενικῶν, Ἱεραποστολικῶν καὶ Περιβαλλοντικῶν Μελετῶν (CEMES) μὲ τὴν ὑποστήριξη τοῦ Foreign Affairs The Hellenic Edi- tion καὶ τοῦ Ἰνστιτούτου Ἐξωτερικῶν Ὑποθέσεων (Fainst.eu). Βλέπε καί διαδικτυακά: https://www.foreignaffairs.gr/articles/73166/p-basileios-thermos/«i-orthodoksi-ekklisia-stin-pandimia- kai-i-sxesi-tis-me-tin-epis

5. Μήνυμα τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου εκκλησίας, παρ. 7.

6. Βλ. N. Yıldırım, A History of Healthcare in Istanbul. Health Organizations – Epidemics, Infections and Disease Control, Preventative Health Institutions – Hospitals – Medical Education, Istanbul 2010,

p. 77 κ.ἑξ. Γιὰ τὴν ἱστορία τῶν ἐπιδημίων τῆς χολέρας σὲ παγκόσμια κλίματα, ἀρχῆς γενομένης μὲ τὴν πρώτη ἐπιδημία τοῦ 1817, βλ. τοῦ Παγκοσμίου Ὀργανισμοῦ Ὑγείας R. Pollitzer, «Cholera», World Health Organization Monograph Series 43, Geneva, 1959, 17-50.

7. Οἱ ὡς ἄνω πληροφορίες λαμβάνονται ἐκ τοῦ δημοσιεύματος τοῦ B. Δ. Καλλίφρονος, ἐν εκκλησιαστικὴ fíπιθεώρησις, εἴτε Συλλογὴ τῶν ἀπὸ τῆς παραιτήσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου Ϛ΄ ἐκδεδομένων ἐπισήμων ἐκκλησιαστικῶν ἐγγράφων καὶ πράξεων, περίοδος Β΄ τόμος 1, ἐν Κωνσταντινουπόλει 1871, 101-102. Κλείνοντας τὴν συγκεκριμένη ἀναφορά, ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου σημειώνει ὅτι, «Μεταξὺ τῶν ἐν Χάσκιοϊ θυμάτων τῆς χολέρας συγκαταλέγεται καὶ ἡ ἐννενηκοντοῦτις καὶ ἐπέκεινα ἀδελφὴ τῆς Α.Θ.Π. ὡς καὶ μαθητῶν τινων ἐν τῷ εθνικῷ ὀρφανοτροφείῳ».

8. Yıldırım, αὐτόθι, p. 84 μὲ παραπομπὴ στὸ δημοσίευμα τοῦ Nouridjan, «Bulletin. Cinquième épidemie de choléramorbus à Constantinople, Constantinople, 31 Décembre 1871», Gazette Médicale d’Orient XV, 9-10 (Janvier 1872), pp. 49-56.

9. Yıldırım, αὐτόθι, p. 84.

10. Βλ. Καλλίφρονος, ἔνθ. ἀν., σσ. 102-103. Ἡ ἴδια εὐχὴ ὑπάρχει καὶ σὲ ἄλλες ἔντυπες ἐκδόσεις τοῦ Εὐχολογίου. Βλ. γιὰ παράδειγμα: J. Goar, Εὐχολόγιον, β΄ ἔκδ., Βενετία 1730, σσ. 629-630 καὶ  Σπυρίδωνος  Ζερβοῦ  ἱερομονάχου, Εὐχολόγιον τὸ Μέγα, β΄  ἔκδ.,  Βενετία  1862  (=  ἔκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1986, σ. 553).

11. Π.χ. «Εὐχὴ εἰς λοιμικὴν νόσον», «Εὐχὴ ἑτέρα (εἰς πληγὴν θανατικοῦ)», «Εὐχὴ ἱκετήριος πρὸς Θεόν, λεγομένη ἐν καιρῷ λοιμοῦ καὶ λιμοῦ. Ποίημα τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου Καλλίστου» καὶ «Εὐχὴ ἑτέρα (λεγομένη ἐν καιρῷ λοιμοῦ καὶ λιμοῦ)». Ὑπάρχει στὸ ἔντυπο Εὐχολόγιον καὶ εἰδικὸς «Κανὼν εἰς τὴν Ἁγίαν Τριάδα καὶ πάντας τοὺς ἁγίους εἰς ἀπειλὴν λοιμικῆς ἀσθενείας».

12. Καλλίφρονος, ἔνθ. ἀν., σ. 138.

13. Βλ. Καλλίφρονος, εκκλησιαστικὴ επιθεώρησις…, περίοδος Β΄, τόμ. 2, ἐν Κωνσταντινουπόλει 1872, σσ. 81-82.

14. Βλ. Καλλίφρονος, ἔνθ. ἀν., τόμ. 1, σσ. 150 καὶ 151. Στὸ ἔργο Θαύματα τῆς Ἁγίας Ζώνης, ς΄ ἔκδ. Ἅγιον Ὄρος: Ἱ.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, 2019 (Παλαιὰ θαύματα, 3, «Ἐξαφάνιση λοιμικῆς ἀσθενείας – Ἀνάσταση νεκροῦ»), γίνεται ἀναφορὰ στὴ μεταφορὰ τῆς Τιμίας Ζώνης στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ ἔτος 1864, «ἐξαιτίας τῆς χολέρας ποὺ μάστιζε τοὺς κατοίκους της». Ἐνδεχομένως ἡ ἀναφορὰ τοῦ ἔτους νὰ κατεγράφη ἐκ παραδρομῆς. Στὴν ὡς ἄνω συλλογή, γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἀνάσταση ἑνὸς νεαροῦ θύματος τῆς χολέρας, υἱοῦ ἑνὸς κατοίκου τοῦ Γαλατᾶ. Στὴν ἐφημερίδα Ἀνατολικὸς Ἀστήρ, φύλ. τῆς 1ης Δεκεμβρίου 1871, σελ. 3344 ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς: «Ἤρξαντο δὲ γινόμεναι καὶ παννύχιοι μετὰ τῆς ἁγίας Ζώνης ἀγρυπνίαι καὶ ἐν τοῖς ἐνοριακοῖς ναοῖς, ἀρχῆς γινομένης ἀπὸ τοῦ ἐν Γαλατᾷ ναοῦ τοῦ ἁγ. Νικολάου». Εἶναι πιθανὸν τὸ θαῦμα νὰ συνέβη κατὰ τὸ διάστημα τῆς παραμονῆς τῆς Τιμίας Ζώνης στὴν ἐνορία τοῦ Γαλατᾶ.

15.  Βλ. Καλλίφρονος, ἔνθ. ἀν., 138-139. Τὴν ἑπομένην, πρὸς τὸ τέλος τῆς λιτανείας τῆς ὑποδοχῆς καὶ μεταφορᾶς τῆς Τιμίας Ζώνης στὸν πάνσεπτο πατριαρχικὸ ναό, σημειώθηκαν δυσάρεστα καὶ λυπηρὰ γεγονότα, μὲ ἀποτέλεσμα «τὴν ἐξ ἀνάγκης ἀποχώρησιν τοῦ Πατριάρχου καὶ πολλῶν ἄλλων τῆς συνοδίας μελῶν, καταπατήσεις ἀνθρώπων, συντρίψεις ποδῶν, καταπτώσεις ἑξαπτερύγων, φανῶν καὶ λοιπῶν ἐκκλησιατικῶν σκευῶν, καὶ τὴν γενικὴν διατάραξιν τῆς μοναδικῆς ταύτης παρατάξεως». «Τὰ ἀπευκταῖα ἐκεῖνα ἀποτελέσματα» τὰ προκάλεσε, σύμφωνα μὲ τὸ τότε πόρισμα τῆς ἀστυνομίας, «ἡ ἀξιόποινος καὶ ἀπερίσκεπτος διαγωγὴ χωροφύλακός τινος ἐν Φαναρίῳ, ὅστις γυμνώσας τὸ ξίφος, ἠθέλησε νὰ ἀπειλήσῃ τὸν λαόν, ὅπως δῆθεν ἀπομακρύνῃ αὐτόν, καὶ οὕτω κατορθώσῃ νὰ ἀνοίξῃ τὴν κλεισθεῖσαν δίοδον». «Ἡ Α.Π. ὁ Οἰκ. Πατριάρχης, τὰ μάλιστα ἀθυμίσας ἐπὶ τῷ ἀνελπίστῳ τούτῳ γεγονότι ἐν αὐτοῖς σχεδὸν τοῖς προθύροις τῶν ἡμετέρων Πατριαρχείων, μετὰ τὰ γενομένας ἀνακρίσεις, διεβίβασεν ἀξιοπρεπῆ ἔκθεσιν (τακρίριον) εἰς τὴν Ὑψ. Πύλην, ἥτις οὐδόλως ἀμφιβάλλομεν ὅτι, ἐπιφέρουσα τὴν δικαίαν καὶ παραδειγματικὴν τιμωρίαν τῶν πρωτουργῶν τοῦ λυπηροῦ καὶ πρωτακούστου τούτου, ἐν τοιαύταις θρησκευτικαῖς μάλιστα παρατάξεσι, συμβάντος, θέλει προλαμβάνει τοῦ λοιποῦ πᾶν ἀπευκταῖον διὰ τῆς ἀποστολῆς ἱκανῶν χωροφυλάκων, ὑπὸ ἁρμοδίων ἀρχηγῶν διοικουμένων». Βλ. Καλλίφρονος, ἔνθ. ἀν., 143-

144. Πβλ. τὰ σχετικὰ δημοσιεύματα στὶς ἐφημερίδες: (α) Ἀνατολικὸς Ἀστήρ, φύλ. τῆς 27ης Νοεμβρίου 1871, σσ. 3341-3342 (τὸ Πρόγραμμα τῆς ὑποδοχῆς τῆς τιμίας Ζώνης στὸ ἔκτακτο Παράρτημα τοῦ ἰδίου φύλλου) καὶ τῆς 1ης Δεκεμβρίου 1871, σελ. 3344 καὶ (β) Νεολόγος, φύλ. τῆς 27ης Νοεμβρίου 1871, σ. 2 («Διάφορα»).

16. Ἀθηναϊκή Ἐφημερίδα, «Αἰών», Φύλλο 2737, ἀπὸ 6ης Δεκεμβρίου 1871 (ἔτος λγ΄), σ. 4.

17. Στὴν ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «ΣΚΡΙΠ», στὸ ἀπὸ 1ης Σεπτμβρίου 1929 (ἔτος 32ον, περίοδος 5η), φύλ. 9444, σελ. 1, ὑπάρχει δημοσίευμα σχετικὰ μὲ τὴ μεταφορὰ τῆς Τιμίας Ζώνης στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ κατὰ τὸ ξέσπασμα τῆς χολέρας τὸ ἔτος 1910. Τὸ σχετικὸ κείμενο τιτλοφορεῖται ὡς ἑξῆς: «Ἡ ἱστορία τῆς ἀνευρέσεως καὶ μεταφορᾶς τῆς Ἁγίας Ζώνης. Πῶς μετεφέρθη εἰς Κωνσταντινούπολιν κατὰ τὸ 1910: Ὁ Ἀβδοὺλ Χαμὶτ διατάσσει νὰ γίνῃ τιμητικὴ ὑποδοχὴ εἰς τὴς Ἁγίαν Ζώνην. Ἓν μέγα θαῦμα – ἡ ἐξαφάνισις μιᾶς ἐπιδημίας».

18. Διετέλεσε Μέγας Πρωτοσύγκελλος γιὰ μία διετία (Μάιος 1893-Ἀπρίλιος 1895) καὶ ἐν συνεχείᾳ Μητροπολίτης Κορυτσᾶς, Καισαρείας καὶ Ἰωαννίνων.

19. Ἰωάννου Σταυρίδου, Συλλογὴ Πατριαρχικῶν καὶ Συνοδικῶν ἐγκυκλίων, Πατριαρχικῶν ἀποδείξεων καὶ ἐγκυκλίων τῆς Μ. Πρωτοσυγκελίας, ἐν Κωνσταντιουπόλει 1990, ἐκ τοῦ Πατριαρχικοῦ Τυπογραφείου, σσ. 163-164.

20. Σταυρίδου, αὐτόθι, σ. 164.

21. Σταυρίδου, αὐτόθι, σσ. 164-165.

22. Διετέλεσε Μέγας Πρωτοσύγκελος πέραν τῆς τριετίας καὶ ἐν συνεχείᾳ Μητροπολίτης Τραπεζοῦντος ὡς Κωνστάντιος Β΄ ἀπὸ τὴν 29ην Ἀπριλίου 1893 ἕως τὸν θάνατό του τὴν 18η Ιουνίου 1906. Περὶ τῆς ἐκλογῆς τοῦ Κωνσταντίου καὶ τοῦ χρόνου τῆς θητείας του ὡς Μεγάλου Πρωτοσυγκέλλου, βλ. εκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, τόμ 17, ἔτος ΙΓ΄ (1893-94), σ. 65.

23. Σταυρίδου, ἔνθ. ἀν., σσ. 164-165.

24. A΄ ὑποσημείωση στὴ «Συμφωνία» τοῦ ξο΄ καν. τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Βλ. καὶ Νικοδήμου Ἁγιορείτου, εξομολογητάριον, ἤτοι βιβλίον ψυχωφελέστατον, Ἐνετίῃσι 1818, 147: «Μήπως ἠξεύρωντας, πῶς ἤσουν πανουκλιασμένος, ἑνώθης μὲ τοὺς ἄλλους, καὶ τοὺς ἐμόλυνες, καὶ ἀπέθανον; διὰ τὶ ὡς φονεὺς κανονίζεσαι».

25. Σταυρίδου, ἔνθ. ἀν., σ. 224.

26. Σταυρίδου, ἔνθ. ἀν., σ. 225.

27. Ἀρχιμανδρίτου Στεφάνου Γιαννόπουλου, Συλλογή τῶν εγκυκλίων τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς εκκλησίας τῆς ελλάδος, Ἐν Ἀθήναις 1901, σσ. 921-922.

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΣΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ