Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 | 12:36

Το ζήτημα της Αυτοκεφαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας μεταξύ κανονικών δικαιωμάτων και αντικανονικών αξιώσεων

Βλάσιος Ι. Φειδάς
Βλάσιος Ι. Φειδάς
Ο κ. Βλάσιος Ι. Φειδάς είναι Ομότιμος καθηγητής της θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Του ιδίου συγγραφέα:

3. Ἀξιολόγησις τῆς πλασματικῆς συγκλίσεως τῶν διαφωνούντων ρώσσων θεολόγων
Ἐν κατακλεῖδι, λοιπόν, ὁ ἀρχιμ. Θ. Πούσκωφ ἀπέρριψεν ὀρθῶς τόν ἐσφαλμένον συλλογισμόν τοῦ δρος π. Μ. Ζελτώφ, ὁ ὁποῖος ἐχρησιμοποίησεν ἀκρίτως τόν κανόνα 38 τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς συνόδου (691) διά νά συναγάγῃ αὐθαιρέτως τό ὑπ’ἀυτοῦ ἐπιθυμητόν πλασματικόν συμπέρασμα, διό καί ὑπεστήριξεν ἀφελῶς, ὅτι δῆθεν «οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου τοῦ 1593 (=Κων-πόλεως), άναγνωρίζοντες τήν βασιλικήν ἀξίαν τῶν Τσάρων τῆς Μόσχας, ἀνεγνώριζον συγχρόνως καί τήν ἐξουσίαν αὐτῶν νά ὁρίζουν γεωγραφικῶς καί τό διοικητικόν σύστημα τῆς Ἐκκλησίας (=Ρωσσίας), συμφώνως πρός τό ὀρθόδοξον Κανονικόν δίκαιον». Προφανῶς, ὁ π. Μ. Ζελτώφ παρεθεώρει ἀφελῶς ἤ ἠγνόει σκοπίμως τήν πραγματικήν ἔννοιαν τῆς «Συνοδικῆς Πράξεως» τῆς Μείζονος Συνόδου τῆς Κων-πόλεως (1593), ἡ ὁποία ἐπεκύρωσεν ἁπλῶς τόν «Τόμον» τῆς προηγουμένης Μείζονος Συνόδου τῆς Κων-πόλεως (1590). Ἄλλωστε, αἱ δύο αὐταί Μείζονες Σύνοδοι ἐφήρμοσαν αὐστηρῶς τάς ἀρχάς τῆς ὀρθοδόξου κανονικῆς παραδόσεως καί ἐκκλησιαστικῆς πράξεως διά τήν ἀπόδοσιν εἰς τόν Μητροπολίτην Μόσχας τῆς πατριαρχικῆς τιμῆς καί ἀξίας, διό καί καθώρισαν ρητῶς καί ὁριστικῶς τά κανονικά ἐδαφικά ὅρια τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, συμφώνως πρός τά ἐδαφικά ὅρια τοῦ «Βασιλείου τῆς Ρωσσίας καί τῶν ὑπερβορείων μερῶν» (Β. Ι. Φειδᾶ, Ὁ θεσμός τῆς Πενταρχίας τῶν πατριαρχῶν, ΙΙΙ, Ἀθῆναι 2012, 329-389).

Ἀντιθέτως, ἐάν ἦτο ὀρθή ἡ πλασματική ὑπόθεσις τοῦ π. Μ. Ζελτώφ, ἤτοι ὅτι ἡ ἐπέκτασις τῶν ὁρίων τῆς κυριαρχίας τοῦ Βασιλείου τῆς Μεγάλης Ρωσσίας συνεπήγετο αὐτομάτως τήν ἀντίστοιχον ἐπέκτασιν καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, τότε δέν θά ἦσαν ἀναγκαῖαι αἱ μακροχρόνιοι, ὡς εἴδομεν, ἐπιστολιμαῖαι διαπραγματεύσεις μεταξύ τῶν Τσάρων τοῦ Βασιλείου τῆς Μεγάλης Ρωσσίας καί τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, διότι τότε θά ἤρκει καί μόνον τό ἀκρίτως ἤ ἀφελῶς ὑποτιθέμενον ὡς δῆθεν αὐτονόητον δικαίωμα τοῦ Τσάρου, τό ὁποῖον δέν ἤρκεσεν οὔτε διά τήν ἵσρυσιν (1589), οὔτε διά τήν κατάργησιν τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, ἤτοι ἄνευ προηγουμένης Πατριαρχικῆς ἤ Συνοδικῆς Πράξεως. Πράγματι, αἱ διαπραγματεύσεις αὐταί διεξήχθησαν διά τήν παραχώρησιν ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τόν Πατριάρχην Μόσχας ὄχι βεβαίως τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας αὐτοῦ ἐπί τῶν ἐνταχθεισῶν εἰς τήν κυριαρχίαν τοῦ Βασιλείου τῆς Μεγάλης Ρωσσίας ἐπαρχιῶν τῆς ἀχανοῦς Μητροπόλεως Κιέβου, ἀλλ’ἁπλῶς καί μόνον τῆς πατριαρχικῆς «ἀδείας» εἰς τόν Πατριάρχην Μόσχας νά τελῇ «ἐπιτροπικῶς» μόνον τήν χειροτονίαν ἤ τήν ἐνθρόνισιν μόνον τοῦ ἐκλεγομένου ὑπό τῆς Κληρικολαϊκῆς συνελεύσεως τῆς Μητροπόλεως Κιέβου ὑποψηφίου μητροπολίτου Κιέβου.

Ἐσφαλμένη ὅμως εἶναι καί ἡ πλασματική συμβιβαστική πρότασις τοῦ ἰδίου τοῦ ἀρχιμ. θ. Πούσκωφ, ὁ ὁποῖος, καίτοι προέβαλεν ὀρθῶς, ὡς εἴδομεν, τό πηγαῖον ὑλικόν τοῦ «Ἀρχείου τῆς Νοτιοδυτικῆς Ρωσσίας» διά τήν πλουσίαν ἀλληλογραφίαν καί τά σημαντικά γεγονότα τοῦ ΙΖ’ αἰῶνος περί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καθεστῶτος τῆς Μητροπόλεως Κιέβου, ἐν τούτοις ὑπεστήριξεν ἀκρίτως τήν δῆθεν ὑπαγωγήν τῆς Ἐκκλησίας Οὐκρανίας εἰς τήν δικαιοδοσίαν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, ἐπί τῇ βάσει μάλιστα τῆς προφανῶς ἐσφαλμένης κατανοήσεως ἤ ἑρμηνείας τοῦ κανόνος 17 τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς συνόδου (451) καί ἄλλων σχετικῶν κανόνων. Ἡ πλασματική αὐτή πρότασις τοῦ ἀρχιμ. Θ. Πούσκωφ ἐτόνιζεν ἀφελῶς, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας περιῆλθε δῆθεν de facto εἰς τήν δικαιοδοσίαν τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας τόσον μετά τήν προσάρτησιν εἰς τήν κυριαρχίαν τῆς Ρωσσίας ὑπό τῆς Τσαρίνας Αἰκατερίνης Β’ (1762-96) τῆς ὅλης σχεδόν περιοχῆς τῆς συγχρόνου Οὐκρανίας, ὅσον καί μετά τήν μή ἄμεσον διαμαρτυρίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου διά τήν ἐφεξῆς μή μνημόνευσιν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν Κιέβου. Προφανῶς, ἠγνόει τήν προαναφερθεῖσαν ἀπαντητικήν Ἐπιστολήν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Γρηγόριον ΣΤ’ (1868) διά τήν σύγκλησιν τῆς Μεγάλης Συνόδου τῆς Κων-πόλεως (1872), εἰς τήν ὁποίαν ἡ Μητρόπολις Κιέβου ἐχαρακτηρίζετο «οὐδετέρα περιοχή», διό καί οἱ Μητροπολῖται Κιέβου δέν ἀπετέλουν μέλη τῆς Διοικούσης Ἱ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας.
Τό πνεῦμα αὐτό ἐξέφραζεν ἤδη ὁ Τσάρος Μ. Πέτρος εἰς τήν Ἐπιστολήν αὐτοῦ πρός τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην Ἱερεμίαν Γ’ διά τήν κατάργησιν τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας (30 Σεπτ. 1721), διό καί ἀπηυθύνετο εἰς αὐτόν «ὡς εὐπειθής υἱός τῆς περιποθήτου ἡμῶν Μητρός Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας Ἀρχιποίμενα καί κατά πνεῦμα ἡμῶν Πατέρα… Ὁθεν,… ἐνεκρίναμεν συστῆσαι Πνευματικήν Σύνοδον, ἰσοδυναμοῦσαν τοῖς Πατριάρχαις… πρός κυβέρνησιν τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας τοῦ ἡμετέρου βασιλείου κράτους… Ἐπειδή δέ ἡμεῖς (=ὁ Τσάρος) πανευμενῶς προσετάξαμεν… ἔχειν μετά τῆς Ὑμετέρας Παναγιότητος άναφοράν καί ἀλληλογραφίαν ἐν πάσαις ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς ὑποθέσεσιν, ἀξιοῦμεν καί τήν Ὑμετέραν Παναγιότητα, ὅπως εὐδοκήσαντες διατηρῆτε μετά τῆς Συνόδου ταύτης ἀλληλογραφίαν και ἀναφοράν περί τάς πνευματικάς ὑποθέσεις,… ὥσπερ καί πρότερον τοῦτο διετηρεῖτε μετά τῶν πατριαρχῶν πάσης Ρωσσίας…» (Κ. Δελικάνη, Πατρ. Ἔγγραφα, ΙΙΙ, 231-234)

Βεβαίως, μετά τήν κατάργησιν τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ὑπό τοῦ Μ. Πέτρου (1720), θά ἔδει εἰς τήν δικαιοδοσίαν τοῦ Πατριαρχείου αὐτοῦ νά μνημονεύεται τόσον τό ὄνομα τοῦ Τσάρου, «ὡς τοῦ ἑνός μόνου… σήμερον ἐπί γῆς βασιλέως μεγάλου καί ὀρθοδόξου», συμφώνως πρός τήν σχετικήν ἀπόφασιν τῶν Μειζόνων Συνόδων τῆς Κων-πόλεως (1590, 1593), ὅσον καί ἡ Διοικοῦσα Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, συμφώνως πρός τό σχετικόν αἴτημα τοῦ Μ. Πέτρου καί τήν συναίνεσιν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου Γ’ (1716-26, 1732-33). Βεβαίως, ἡ ἐπί τῆς Τσαρίνας Αἰκατερίνης Β’ (1762-96) ἐπέκτασις τῆς κυριαρχίας τῆς Ρωσσίας εἰς ὁλόκληρον σχεδόν τήν ἀνατολικήν Πολωνίαν, εἰς τήν ὁποίαν εἶχον ἐνταχθῆ ἡ Λιθουανία καί αἱ δυτικαί ἐπαρχίαι τῆς Οὐκρανίας καί τῆς Λευκορωσσίας προεκάλεσε σύγχυσιν δικαιοδοσιῶν εἰς τάς ἐπαρχίας αὐτάς τῆς Μητροπόλεως Κιέβου. Οὕτως, ἦσαν εὐνόητοι καί αἱ προκύψασαι τελετουργικαί παραλείψεις ἤ συγχύσεις, μετά τήν τελικήν διάλυσιν τῆς Πολωνίας διά τῶν τριῶν διαμελισμῶν αὐτῆς (1772, 1793 καί 1796), ἀφοῦ αἱ ἐπί αἰῶνας ὑπαγόμεναι εἰς τήν Μητρόπολιν τοῦ Κιέβου περιοχαί τῆς Δυτικῆς Οὐκρανίας, τῆς Δυτικῆς Λευκορρωσίας καί τῆς Λιθουανίας ὑπέκειντο πλέον καί ἐκκλησιαστικῶς εἰς τόν ἀποκλειστικόν δυναστικόν ἔλεγχον τῶν Τσάρων τῆς Ρωσσίας, διά τῆς προθύμου μάλιστα συνδρομῆς καί τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας.

Συνεπῶς, δέν ὑπῆρχε λόγος διαμαρτυρίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου κατά τούς νεωτέρους χρόνους διά τήν δῆθεν μή μνημόνευσιν ὑπό τοῦ ἑκάστοτε Μητροπολίτου Κιέβου τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου εἰς τάς ὑπό ρωσσικήν κυριαρχίαν ἐπαρχίας, χωρίς ὅμως τοῦτο νά σημαίνῃ καί τήν δῆθεν συναίνεσιν αὐτοῦ εἰς τήν ὑποτιθεμένην δῆθεν ἀμφισβήτησιν ἤ δῆθεν ἀπώλειαν τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας αὐτοῦ εἰς τήν Μητρόπολιν Κιέβου. Ἄλλωστε, εἰς τάς ἐπαρχίας αὐτάς δέν ἐμνημονεύετο πλέον οὔτε ἡ Διοικοῦσα Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας μετά τήν προσάρτησιν ὑπό τῆς Τσαρίνας Αἰκατερίνης Β’ εἰς τήν ρωσσικήν αὐτοκρατορίαν καί τῶν ὑπό τήν πολωνικήν κυριαρχίαν περιοχῶν τῆς Μητροπόλεως Κιέβου, ἤτοι τῆς Οὐκρανίας, τῆς Λευκορωσσίας καί τῆς Λιθουανίας, διό καί ὁ Μητροπολίτης Κιέβου δέν συμμετεῖχεν εἰς τήν Διοικοῦσαν Ἱ. Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μεγάλης Ρωσσίας. Οὕτως, ὁ Μητροπολίτης Κιέβου ὄχι μόνον δέν ἐμνημόνευε τήν Ἱ. Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας, ἀλλ’ἀντιθέτως τό Ὑπουργικόν Συμβούλιον τῆς Οὐκρανίας ἀνεκήρυξεν αὐτοκέφαλον τήν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας διά τοῦ σχετικοῦ Νομοθετικοῦ Διατάγματος (1919), διό καί ἀπηγόρευσεν οἱανδήποτε σχέσιν ἐξαρτήσεως αὐτῆς ἐκ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, ἄνευ οὐδεμιᾶς μάλιστα διαμαρτυρίας τοῦ Πατριάρχου Μόσχας διά τήν πρᾶξιν αὐτήν.

Ἡ ἐπίκλησις λοιπόν ὑπό τοῦ ἀρχιμ. Θ. Πούσκωφ τόσον τῆς δῆθεν μή ἀμἐσου ἤ ἐπισήμου ἀντιδράσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου διά τήν δῆθεν μή μνημόνευσιν τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ὑπό τοῦ Μητροπολίτου Κιέβου κατά τούς δύο τελευταίους αἰῶνας, ὅσον καί τῆς δῆθεν μή ἀμέσου διεκδικήσεως τῆς ἀδιαμφισβητήτου κανονικῆς δικαιοδοσίας αὐτοῦ ἐπί πασῶν τῶν ἐπαρχιῶν τῆς Μητροπόλεως Κιέβου εἶναι παντελῶς ἀβάσιμος καί προφανῶς ἐσφαλμένη. Βεβαίως, ἡ πρότασις αὐτή τοῦ ἀρχιμ. Θ. Πούσκωφ εἶναι μία προφανῶς πλασματική ὑπόθεσις, ἡ ὁποία προεβλήθη, ἀφελῶς ἤ σκοπίμως, διά νά ὑποστηρίξῃ ἀκρίτως, ὅτι δῆθεν τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, διά τῆς δῆθεν μή διαμαρτυρίας ἤ διά τῆς δῆθεν ἀνοχῆς τῆς μή μνημονεύσεως αὐτοῦ, συνῄνεσε δῆθεν εἰς τήν ἀπώλειαν ἤ ἀπώλεσε de facto τήν δικαιοδοσίαν αὐτοῦ εἰς τήν σύγχρονον Οὐκρανίαν, κατά τό ὑπ’αὐτοῦ ὑποτιθέμενον πλασματικόν πνεῦμα ἑρμηνείας τοῦ κανόνος 17 τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς συνόδου (451).

Προφανῶς, ἡ σαφῶς αὐθαίρετος καί πλασματική αὐτή ὑπόθεσις ἦτο κανονικῶς ἀβάσιμος καί ἐκκλησιαστικῶς ἐσφαλμένη, διότι ὁ κανών αὐτός οὐδεμίαν εἶχεν ἤ ἠδύνατο νά ἔχῃ de facto κανονικήν ἐφαρμογήν ἐπί οἱασδήποτε αὐθαιρέτου ἤ μονομεροῦς προτάσεως περί ἐδαφικῆς ἐπεκτάσεως ἤ μειώσεως τῶν πατριαρχικῶν δικαιοδοσιῶν. Ἄλλωστε, μία τοιαύτη ἐφαρμογή τοῦ κανόνος αὐτοῦ θά ἦτο κανονικῶς δυνατή μόνον διά τῆς προηγουμένης ἐκδόσεως ἑνός σχετικοῦ Πατριαρχικοῦ Τόμου ἤ μιᾶς Πατριαρχικῆς Πράξεως, συμφώνως πρός τήν καθιερωμένην κανονικήν παράδοσιν καί τήν συνεπῆ πρός αὐτήν ἐκκλησιαστικήν πρᾶξιν. Οὕτως, ἡ ὑπόθεσις αὐτή δέν ἀποτελεῖ, ἀλλ’οὔτε δύναται νά ἀποτελέσῃ καθ’οἱονδήποτε τρόπον ἕν ἀξιόπιστον ἐπιχείρημα διά τήν ὑποστήριξιν μιᾶς σαφῶς πλασματικῆς προτάσεως περί τῆς ἀφελῶς ὑποτιθεμένης δῆθεν παραιτήσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐκ τῆς καθιερωμένης δικαιοδοσίας αὐτοῦ εἰς τήν Μητρόπολιν Κιέβου, ἡ ὁποία θά ἔδει δῆθεν νά ἐπεριέλθῃ de facto εἰς τήν ἄμεσον δικαιοδοσίαν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας.

Βεβαίως, ἡ παντελῶς ἀβάσιμος ὑπόθεσις αὐτή τοῦ ἀρχιμ. Θ. Πούσκωφ εἶναι καί προφανῶς ἐσφαλμένη, ἀφ’ἑνός μέν διότι τόσον τό Πατριαρχεῖον Μόσχας (1593-1720), ὅσον καί ἡ Διοικοῦσα Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσσίας (1721-1917) οὐδέποτε ἠξίωσαν ἐπισήμως μέχρι σήμερον τήν κανονικήν ὑπαγωγήν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας εἰς τήν πλήρη καί ἄμεσον κανονικήν δικαιοδοσίαν αὐτῆς, ἀφ’ἑτέρου δέ διότι ἡ Μητρόπολις Κιέβου οὐδέποτε ἀπεκόπη ἐπισήμως μέχρι σήμερον ἐκ τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ἄλλωστε, ὡς εἴδομεν, παρά τάς γνωστάς ποικίλας καί πολλαπλᾶς ἔξωθεν πιέσεις, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ἀντιμετώπισεν ἐπιτυχῶς τάς μακράς καί ἐπαχθεῖς ἱστορικάς περιπετείας αὐτῆς, εἴτε ὑπό ἑτεροδόξους ἤ καί ὑπό ὁμοδόξους κατακτητάς, διό καί διεφύλαξεν ἀλώβητον τήν συνείδησιν αὐτῆς, κατ’ἀναφοράν πάντοτε πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Ἄλλωστε, ἡ ἀναφορά αὐτή ἦτο ἀναγκαία ἤ καί ἀπαραίτητος ὄχι μόνον διά τήν ἐσωτερικήν ἐκκλησιαστικήν ἀνεξαρτησίαν καί αὐτονομίαν αὐτῆς, ἀλλά καί διά τήν δικαίαν κανονικήν ἀξίωσιν αὐτῆς νά ἀποκτήσῃ ἐπισήμως τήν πλήρη αὐτοκεφαλίαν, ὥστε νά ἀσκῇ, ἀνεξαρτήτως ἔξωθεν παρεμβάσεως πάσης ἄλλης ἐκκλησιαστικῆς ἀρχῆς, τήν ὀφειλετικήν ποιμαντικήν καί πνευματικήν ἀποστολήν αὐτῆς εἰς τόν εὐλαβῆ οὐκρανικόν λαόν.

Εἶναι λοιπόν προφανής, ἐπί τῇ βάσει τῶν ἤδη προαναφερθέντων, ἡ ὀξεῖα διαφωνία ἤ καί ἡ σαφής ἀντίθεσις τῶν δύο ρώσσων θεολογικῶν συμβούλων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, ἤτοι τοῦ δρος π. Μ. Ζλετώφ καί τοῦ λογίου ἀρχιμ. Θ. Πούσκωφ, εἰς τό ζήτημα τῆς ἀνακηρύξεως τῆς αὐτοκεφαλίας ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῆς ἤδη αὐτονόμου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Ἡ διαφωνία αὐτή ἀναφέρεται ὄχι μόνον εἰς τήν ἐπιλογήν, ἀλλά καί εἰς τόν τρόπον ἑρμηνείας τοῦ σχετικοῦ πηγαίου ὑλικοῦ, καίτοι ἀμφότεροι εἶχον ὡς κοινόν σκοπόν τήν πάσῃ θυσίᾳ ἀπόρριψιν τοῦ κανονικοῦ δικαιώματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὡς τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ἐπί τῆς Ἐκκλησίας Οὐκρανίας, ἤτοι τοῦ δικαιώματος νά προβῇ εἰς τήν ἀνακήρυξιν τῆς αὐτοκεφαλίας αὐτῆς. Οὕτως, οἱ δύο ρῶσσοι θεολόγοι ἐχρησιμοποίησαν ἀκρίτως καί ἡρμήνευσαν ἐσφαλμένως τόν κανόνα 17 τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (451) διά νά ὑποστηρίξουν αὐθαιρέτως, ὅτι δῆθεν τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἀπώλεσε τό κανονικόν αὐτό δικαίωμα, τό ὁποῖον περιῆλθε δῆθεν εἰς τό νεοσύστατον Πατριαρχεῖον Μόσχας, ἤτοι εἴτε διά τῆς «Πράξεως» τῆς Μείζονος Συνόδου τῆς Κων-πόλεως τοῦ 1593 (Μ. Ζλετώφ), εἴτε διά τῆς προσαρτήσεως ὑπό τῆς Τσαρίνας Αἰκατερίνης Β’ (1762-96) ὅλων τῶν ἐπαρχιῶν τῆς Μητροπόλεως Κιέβου εἰς τήν ρωσσικήν αὐτοκρατορίαν ἤ καί διά τῆς δῆθεν μή ἀντιδράσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς τήν δῆθεν μή μνημόνευσιν τοῦ ὀνόματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν Κιέβου κατά τόν ΙΘ’ αἰῶνα (Θ. Πούσκωφ).

ΠΑΤΗΣΤΕ ΤΟ 4 ΑΠΟ ΚΑΤΩ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΣΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ