Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 | 16:53

Το αίνιγμα του χρόνου στο επίκεντρο ανοιχτής συζήτησης στη Μονή Βλατάδων

ORTHODOXTV.GR

Γνωρίστε την Ορθόδοξη Εκκλησιαστική Τηλεόραση και δείτε τις προτάσεις της.

ORTHODOXIA.INFO | Σοφία Καρεκλά Το αίνιγμα του χρόνου στην επιστήμη, τη φιλοσοφία και τη θεολογία απασχόλησε την ανοιχτή συζήτηση, με τίτλο «Αναζητώντας τον Χρόνο», που διοργανώθηκε χθες το βράδυ στο πλαίσιο του διεπιστημονικού Προγράμματος «Παραδόσεις και Νεωτερικότητα» το οποίο υποστηρίζεται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Στο αμφιθέατρο της Μονής Βλατάδων, ο τ. Καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής του ΑΠΘ, Αργύρης Νικολαΐδης, μίλησε για τις «Χρονικότητες», ενώ ο Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, Πέτρος Παναγιωτόπουλος, ανέπτυξε το θέμα «Εγχρονισμός του αιώνιου. Η θεολογική καμπύλωση του χρόνου». Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο τ. Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Ομότιμος Καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου.

Ανοίγοντας τη συζήτηση, ο κ. Κωνσταντίνου παρουσίασε μέσα από προσωπικά βιώματα την αναζήτηση της ύπαρξης του Θεού και της εξήγησης σχετικά με τη δημιουργία του σύμπαντος, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι “από τα πρώτα χρόνια της εφηβείας μου επέλεξα Πρακτικό Γυμνάσιο και είχα αποστηθίσει ολόκληρο τον Μάζη, αλλά παρά τις προόδους μου στη Φυσική, δεν κατάφερα να ενισχύσω ούτε την πίστη μου ούτε την απιστία μου. Άλλαξα, λοιπόν, κατεύθυνση και σπούδασα Θεολογία, μελέτησα τη Βίβλο, αλλά χωρίς να μπορώ να ισχυριστώ ότι τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα. Περιορίστηκα έτσι στην κλασική άποψη ότι Επιστήμη και Θρησκεία δεν συγκρούονται γιατί αναφέρονται σε διαφορετικά πράγματα οπότε δεν μπορούν να συγκριθούν. Όμως η σύγκριση ήταν αναπόφευκτη”.

Μιλώντας για τη σχέση της θρησκείας με την επιστήμη, ο κ. Κωνσταντίνου επισήμανε ότι “η υποτιθέμενη διαφωνία ή συμφωνία της επιστήμης με τη θρησκευτική πίστη είναι αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιεί κανείς τα πορίσματα της Φυσικής ή προσεγγίζει τις βιβλικές αφηγήσεις. Πάνω σ’ αυτήν τη σκέψη στηρίζεται η γέννηση του προγράμματος “Παραδόσεις και Νεωτερικότητα””.

Κλείνοντας την εισαγωγική του ομιλία, εξήγησε ότι “το πώς κατανοείται η έννοια του χρόνου αφήνει τον βιβλικό συντάκτη αδιάφορο, ώστε, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Μέγας Βασίλειος σε μία από τις περίφημες ομιλίες του Εις την Εξαήμερον: «Λέγοντας η Γραφή “Στην αρχή ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και τη γη”, πολλά αποσιώπησε· … και τα παρέλειψε η αφήγηση, για να γυμνάσει τον δικό μας νου, κάνοντάς μας από μικρές αφορμές να ανακαλύψουμε τα υπόλοιπα» . Και για να προλάβει τις όποιες ενστάσεις συντηρητικών κύκλων της εποχής του που αντιδρούσαν στην έρευνα της Γραφής με επιστημονικά εργαλεία, σημειώνει στην πρώτη από της ομιλίες του αυτές: «Καθόλου δεν μειώνεται ο θαυμασμός για τα μεγαλεία της δημιουργίας, όταν τυχόν βρεθεί ο τρόπος με τον οποίο έγινε κάτι από όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα»”.

Ο κ. Νικολαΐδης, στην ομιλία του, τόνισε ότι αν και βιώνουμε και ζούμε μέσα στον χρόνο, δεν μπορούμε να απαντήσουμε στο θεμελιώδες ερώτημα “τι είναι ο χρόνος”. “Για τους αρχαίους Έλληνες (Πλάτων, Αριστοτέλης) ο χρόνος συνδέεται με την κίνηση, την αλλαγή, αλλά δεν έχει οντολογική θεμελίωση. Στα πλαίσια της φυσικής ο Νεύτων υποστηρίζει ένα απόλυτο και παγκόσμιο χρόνο. Σε αντιδιαστολή, ο Einstein θεωρεί ως απόλυτη σταθερά για όλους τους παρατηρητές την ταχύτητα του φωτός c, δημιουργώντας μ’ αυτό τον τρόπο το χωροχρονικό συνεχές. Η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας μας διδάσκει ότι ένα γεγονός περιγράφεται με διαφορετικές χρονικές και χωρικές συντεταγμένες. Ένα “λεξικό”, μετασχηματισμοί Lorentz, συνδέει τις διαφορετικές περιγραφές των δύο παρατηρητών. Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας υποστηρίζει ότι η βαρύτητα καμπυλώνει τον χωρόχρονο. Ο χρόνος σε διαφορετικά σημεία του χώρου αλλάζει με διαφορετικούς ρυθμούς”, εξήγησε.

“Το κυρίαρχο γεγονός είναι η εξέλιξη. Τα πάντα αλλάζουν”, υπογράμμισε σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο κ. Νικολαΐδης, αναφερόμενος σε δύο σημαντικούς φιλοσόφους, τον Peirce και τον Whitehead οι οποίοι ανέδειξαν την σπουδαιότητα της εξέλιξης. “Ο Peirce πρότεινε τρία στάδια της εξέλιξης: την αναγκαστική εξέλιξη, την τυχαία εξέλιξη, την αγαπητική εξέλιξη. Ακόμα το 1888 πρότεινε ένα κοσμολογικό μοντέλο που προμήνυε τα κοσμολογικά γεγονότα του 1929. Ο Whitehead καθόρισε μία οντολογία που συνδέεται άμεσα με τον χρόνο, Πρότεινε ότι τα αρχέγονα στοιχεία της ύλης είναι ταλαντώσεις μίας υποκείμενης ενέργειας. Αυτές οι ιδέες αντηχούν έντονα με την πλέον σύγχρονη θεωρία, την θεωρία των χορδών”, επισήμανε.

Καταλήγοντας, ο κ. Νικολαΐδης είπε ότι “οδηγούμαστε σε μία “οντολογία εν τω χρόνω” (όρος του Heidegger), όπου ο χρόνος είναι η βασική συνθήκη για την πραγματοποίηση του είναι. Παρατηρούμε μία μετατόπιση ενδιαφέροντος από το ερώτημα “τι έστι”, στο ερώτημα “πως έστιν”. Μ’ άλλα λόγια, η κατηγορία της σχέσης υπερισχύει της κατηγορίας της ουσίας. Μία οντολογία σχέσης έχει ήδη προταθεί από τους Χριστιανούς θεολόγους. Πρωταρχικό παράδειγμα είναι ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής που τόνισε τους “τρόπους ύπαρξης” και ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς που ανέδειξε την “ενέργεια”, τη σχέση ως τον απαραίτητο όρο προσέγγισης προς τον άλλο”.

Ο κ. Παναγιωτόπουλος, αφού αναφέρθηκε στη δυσκολία απάντησης στο ερώτημα της φύσης του χρόνου, έκανε λόγο για τη σύνδεση του χρόνου με τα γεγονότα, τον ψυχολογικό χρόνο και τις επιπτώσεις από την «επιτάχυνση» του χρόνου, λόγω της σύγχρονης τεχνολογικής ανάπτυξης. Με τη συνδρομή παραδειγμάτων από την επιστήμη και την τέχνη, μίλησε για την παρουσία του χρόνου στα πεδία της προσευχής, της μετάνοιας, της συγχώρεσης και της δυναμικής του στη λατρευτική πράξη της Εκκλησίας. Κατέληξε με τις δυνατότητες ανακαίνισης, επανάκτησης της αθωότητας, νοηματοδότησης της χρονικότητας και ανοίγματος των χρονικών διαστάσεων, που προσφέρει η ζωή της Εκκλησίας.

Το Πρόγραμμα «Παραδόσεις και Νεωτερικότητα» έχει ως στόχο τη συνάντηση και τη συνδιαλλαγή ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Στο πλαίσιό του, έχουν πραγματοποιηθεί εκδηλώσεις με τα εξής θέματα: «Η φύση και εμείς», «Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς και η αναζήτηση μιας νέας επιστημολογίας», «Πίστη, επιστήμη και το ερώτημα του θανάτου», «Η κρίση της νεωτερικότητας», «Έρως και αγάπη». Συντονιστές του Προγράμματος είναι ο τ. Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Ομότιμος Καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, και ο τ. Καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής του ΑΠΘ, Αργύρης Νικολαΐδης.

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Τελευταίες αναρτήσεις:

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ