Μια συγκινητική εκδήλωση προς τιμήν του Άρχοντα Αγιογράφου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας κ. Κωνσταντίνου Ξενόπουλου, αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του, πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Κυριακή σε γνωστό ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης.
Ο Κωνσταντίνος Ξενόπουλος, γνωστός και διεθνώς διακεκριμμένος αγιογράφος, είναι γνήσιο τέκνο του Αγίου Όρους καθώς έχει φοιτήσει στην Αθωνιάδα Σχολή. Υπηρετεί εδώ και πολλά χρόνια την αγιογραφία, μεταφέροντας ανά τον κόσμο με την τέχνη του το γνήσιο και αυθεντικό του Αγίου Όρους.
Στο πλαίσιο του 27ου Money Show 2016 (20- 22/5), παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά έργα του Κωνσταντίνου Ξενόπουλου με θέματα από την αγιορείτικη ζωή και αγιογραφίες βυζαντινής τεχνοτροπίας και ρωσικής αναγέννησης από το Άγιον Όρος ενώ πραγματοποιήθηκε και εκδήλωση προς τιμήν του.
Τα έργα που παρουσιάζει για πρώτη φορά ο Αρχοντας Αγιογράφος είναι φιλοτεχνημένα ως έξεργα. Σε ένα αρμονικό πάντρεμα της βυζαντινής αγιογραφίας με τη ζωγραφική και στον συνδυασμό αυτών με άλλες τεχνικές όπως το ψηφιδωτό, ο αγιογράφος αποδίδει με απτό τρόπο την αγιορείτικη ζωή. Οι παραστάσεις και τα πρόσωπα που εικονίζονται δεν είναι αποκύημα της φαντασίας του καλλιτέχνη αλλά βιωματικές εμπειρίες που κατατίθενται με τη χάρη του Θεού. Άλλωστε, πολλοί από τους εικονιζόμενους μοναχούς είναι παλιοί γνώριμοι του αγιογράφου.
Στην έναρξη της εκδήλωσης, ο πρωτοσύγκελος της μητρόπολης Θεσσαλονίκης π. Στέφανος Τόλιος, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη, μετέφερε τις εγκάρδιες ευλογίες και τα συγχαρητήρια του κ. Βαρθολομαίου.
Μιλώντας για το έργο του κ. Ξενόπουλου, ο πατήρ Στέφανος είπε ότι “το έργο του προκαλεί την προσευχή προς το θείο. Η αγιογραφία, όπως λέει και η λέξη, είναι η γραφή του αγίου. Οι φωτογραφίες σε ιδιαίτερες περιπτώσεις σημαίνουν πολλά για τους ανθρώπους. Στην ιερότητα των αγίων εικόνων είναι και η προσωπική μας σχέση με τον Θεό. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι με την όμορφη διαχείριση και την πνευματικότητά του, ο Ξενόπουλος συμβάλλει στην παρουσίαση των εικόνων μέσα στην Εκκλησία μας”.
“ΑΓΑΠΑ ΤΟ ΡΑΣΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ”
Ο μητροπολίτης Νειλουπόλεως κ. Γεννάδιος, εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, έχοντας συνεργαστεί στενά με τον τιμώμενο αγιογράφο όσο ο τελευταίος βρισκόταν στο Πατριαρχείο, μίλησε με θερμά λόγια για αυτόν και τη σύζυγό του. “Αγαπάς το ράσο και τη δουλειά σου”, είπε, απευθυνόμενος προς τον κ. Ξενόπουλο. Μετέφερε, μάλιστα, τα συγχαρητήρια του Πατριάρχη Αλεξανδρείας τόσο προς αυτόν όσο και προς τη σύζυγό του η οποία εξακολουθεί να τον στηρίζει.
Ακόμη, ο κ. Γεννάδιος υπογράμμισε την προσφορά του κ. Ξενόπουλου στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. “Ο Ξενόπουλος συνέδραμε και συνεχίζει να συνδράμει με προοπτική μέλλοντος καρποφόρα στην αποστολή του Πατριαρχείου, με διάκριση, επιστημονική λεπτομέρεια και επίγνωση. Οι τοπικές παραδόσεις και ιδιαιτερότητες της Αφρικής αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση στο ανήσυχο και δημιουργικό πνεύμα του Ξενόπουλου να αναδείξει την Ορθοδοξία στα βάθη της Αφρικής”, είπε χαρακτηριστικά.
Απευθυνόμενος στον αγιογράφο, ο μητροπολίτης Νειλουπόλεως δήλωσε ότι “είσαι ένας σιωπηρός κήρυκας μέσα από το πινέλο και τις μπογιές σου. Είσαι ένα σύγχρονο καλλιτεχνικό φαινόμενο, ένας πραγματικός ιεραπόστολος της αντάμωσης λαών και πολιτισμών”.
Ο συμμαθητής του από την Αθωνιάδα Σχολή και εκπρόσωπος του μητροπολίτη Κασσανδρείας πατήρ Γρηγόριος Κωνσταντίνου διηγήθηκε για τον αγιογράφο ότι “από μικρός ήταν συνέχεια με ένα χαρτί και ένα μολύβι και σχεδίαζε. Πλησίαζε τους αγιογράφους και έπαιρνε σαν την μέλισσα ό,τι καλό είχαν να του δώσουν”.
“ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΥ”
“Ιδιαίτερη περίπτωση αγιογράφου” χαρακτήρισε τον κ. Ξενόπουλο στον χαιρετισμό του ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου. Ο Κοσμήτορας υπογράμμισε την ταπείνωση που έχει ο κ. Ξενόπουλος, ο οποίος διδάσκει από το 1999 αγιογραφία στους φοιτητές του Τμήματος Θεολογίας, καθώς, όπως είπε, “δεν έχει ύφος ξιπασμένου καλλιτέχνη και θέλει να ανδειχθεί καλλιτέχνης από το ταλέντο του και όχι από τα πτυχία. Ζει για την τέχνη και από την τέχνη”. Πρόσθεσε ακόμη ότι το μεγαλύτερο καμάρι και βραβείο για τον Ξενόπουλο είναι οι μαθητές του.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας κ. Παναγιώτης Σκαλτσής χαρακτήρισε τον κ. Ξενόπουλο “άξιο υπηρέτη του πολιτισμού μας”. Ανέφερε, μάλιστα, ότι είναι ο κύριος αγιογράφος του παρεκκλησίου της Θεολογικής Σχολής ενώ έκανε λόγο για τις επιρροές που έχει από τον Πανσέληνο. Τόνισε, ακόμη, ότι μέσα από το έργο του, ο Ξενόπουλος περνά μηνύματα αγάπης, γαλήνης, μνήμης θανάτου και γίνεται πραγματικός παιδαγωγός για τους μαθητές του.
Για τη συνεργασία τους στα εργαστήρια αγιογραφίας, τη σχέση του μςε τους μαθητές του και την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφουν για αυτόν μίλησε η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ κ. Μαρία Καζαμία Τσέρνου.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙ
“Είναι πολύ εύκολο να πάρουν τα μυαλά μου αέρα. Για να συνέλθω και να γειωθώ, σκέφτηκα αυτό το διάστημα να κάνω μια γελοιογραφία δική μου. Να είναι γύρω μου άνθρωποι ψηλόσωμοι και εγώ να ανεβαίνω σε μια σκάλα και να γράφω “Ξενόπουλε, όσο ψηλά και αν ανέβεις, πάντα κοντός θα είσαι”, με τα λόγια αυτά ξεκίνησε την ομιλία του το τιμώμενο πρόσωπο της εκδήλωσης.
Ο κ. Ξενόπουλος, συγκινημένος αλλά χωρίς να χάνει ποτέ το χιούμορ του, δήλωσε ότι δεν περίμενε ποτέ αυτή την εξέλιξη στη ζωή του. “Νομίζω ότι όλα αυτά είναι ένα όνειρο. Σήμερα η τέχνη με τιμά για ακόμη μια φορά. Αυτή μας προσφέρει και εμείς αναλόγως κάνουμε καλή ή κακή διαχείριση. Η τέχνη με τιμά γιατί την αγάπησα, τη σεβάστηκα, την ερωτεύτηκα, προσπάθησα να μην την προδώσω. Ανησυχώ, βέβαια, μήπως η σύζυγός μου πει “ώστε είσαι ερωτευμένος με την τέχνη; Τότε πήγαινε να σε φροντίζει εκείνη”, είπε, ξεσηκώνοντας το θερμό χειροκρότημα των ανθρώπων που ήρθαν για να τον τιμήσουν.
“Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ από όπου ξεκινήσαμε. Πάντα γυρίζω και βλέπω το πρώτο σκαλί που πάτησα και με σταθεροποίησε. Για μένα ήταν ο Άθωνας”, υποστήριξε ο κ. Ξενόπουλος. Δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει όλους όσοι προσήλθαν για να τον τιμήσουν, ειδικά τους καθηγητές της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ για τη στήριξη που του προσφέρουν.
Η εκδήλωση ήταν υπό την αιγίδα του Προξενείου της Ιταλίας, της Artion Rate, της Έκθεσης Προϊόντων Αγίου Όρους, του Ελληνοϊταλικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης και του Ελληνορωσικού Επιμελητηρίου.
Μεταξύ άλλων, στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο πατήρ Σισώης, εκπρόσωπος του Ηγουμένου της Μονής Ξενοφώντος Αγίου Όρους αρχιμανδρίτη Αλέξιου και ο ιερομόναχος πατήρ Νεκτάριος από το Ιστορικό Κελί του Υμνογράφου του Μικραγιαννανίτου σε μία από τις σπάνιες εξόδους τους από το Περιβόλι της Παναγίας.
Ακολουθεί ολόκληρος ο χαιρετισμός του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου
Το ότι ο Κωνσταντίνος Ξενόπουλος είναι μια χαρισματική προσωπικότητα και ιδιαίτερη περίπτωση αγιογράφου είναι πανθομολογούμενο. Η αναγνώρισή του από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αλλά και οι τιμητικές διακρίσεις του από τις Εκκλησίες της Φινλανδίας και της Πολωνίας, όπως και το ιδιαίτερα σημαντικό συγγραφικό του έργο αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες του καλλιτεχνικού του χαρίσματος. Αυτό το πολυδιάστατο χάρισμα εκτιμώντας η Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. του έχει αναθέσει από 1999 τη διδασκαλία της τέχνης της αγιογραφίας στους φοιτητές του Τμήματος Θεολογίας.
Όμως καμιά από τις παραπάνω διακρίσεις δεν προσέδωσε στον Κωνσταντίνο Ξενόπουλο ύφος και συμπεριφορά ξιπασμένου καλλιτέχνη· αντίθετα το ήθος του ταιριάζει περισσότερο σε ταπεινό καλόγερο. Όπως ομολογεί ο ίδιος σε πρόσφατη συνέντευξή του «ζει την τέχνη και ζει για την τέχνη» και μοναδική του φιλοδοξία είναι να «αναδειχτεί καλλιτέχνης από το πινέλο του» και όχι από πτυχία ή άλλες διακρίσεις. Το ύφος και το ήθος του Ξενόπουλου είναι αναμφίβολα απόρροια της άποψης που έχει ο ίδιος για την τέχνη του: «Η αγιογραφία είναι μέλος και κομμάτι της Ορθοδόξου λατρείας μας, όπως ακριβώς είναι η Βυζαντινή μουσική και ο Θείος Λόγος του κηρύγματος. Είναι η τέχνη της χαράς και της ελπίδας. Από τα βάθη της μας διδάσκει τη μετάνοια και την υπακοή, την άσκηση μα και την ταπείνωση. Και πώς να μη μας τα διδάσκει όλα αυτά αφού είναι τέχνη της Ορθόδοξης Εκκλησίας» επισημαίνει χαρακτηριστικά στον πρόλογο του βιβλίου του ‘‘Κόπος και σπουδή. Τεχνική της Αγιογραφίας – Κλασσικά μαθήματα’’.
Αυτό ακριβώς το ύφος και το ήθος προσπαθεί περισσότερο και από τις διάφορες τεχνικές της αγιογραφίας να περάσει στους μαθητές του. Η ίδρυση ενός εργαστηρίου ζωγραφικής στο πλαίσιο μιας Θεολογικής Σχολής εμπεριέχει εκτός των άλλων και έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Καταφάσκει την πεποίθηση ότι αυτό που ονομάζεται συνήθως «βυζαντινή ζωγραφική» δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ερμηνεία και εκδοχή της θεολογίας της Εκκλησίας με εικαστικό τρόπο. Η αγιογραφία πριν από όλα αντλεί από την ιστορία της θεολογίας, την οποία δυστυχώς αρκετοί σύγχρονοι εικονογράφοι σχεδόν αγνοούν. Επιλέγουν και αντιγράφουν μια μόνο έκφραση, για να παρουσιάσουν στον σύγχρονο άνθρωπο θρησκευτικά μοτίβα με βυζαντινό τρόπο. Όμως, όπως παρατηρεί ο σήμερα τιμώμενος στην εισαγωγή του έργου που μνημονεύτηκε παραπάνω: «Η εικόνα για την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η γλώσσα που εκφράζει τα δόγματά της. Είναι μια θεολογία που εκφράζεται με σχήματα και χρώματα. Δεν είναι θρησκευτική ζωγραφιά».
Παρ’ όλα αυτά από το έργο του Ξενόπουλου δεν απουσιάζει η διάθεση εκσυγχρονισμού της τέχνης του. Και είναι ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό της τεχνοτροπίας του που αποδεικνύει περίπτρανα ότι η ορθόδοξη ζωγραφική μπορεί να υιοθετεί και νέα εικαστικά στοιχεία χωρίς να χάνει την ορθοδοξία της, καθώς η “ορθοδοξότητα” ενός εικαστικού έργου, δηλαδή της εικόνας, εξαρτάται κυρίως από τη γνώση της θεολογίας από μέρος του δημιουργού και την αποτύπωσή της στην εικόνα.
Με αυτές τις σκέψεις συγχαίρω την απόφαση να βραβευθεί ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Ξενόπουλος για την προσφορά του στον πολιτισμό και του εύχομαι καλή δύναμη για πολυετή ακόμα προσφορά στον χώρο της τέχνης!
