ORTHODOXIA.INFO | NEWSDESK Συνέντευξη σχετικά με τις εξελίξεις και τις επιπτώσεις του ουκρανικού εκκλησιαστικού ζητήματος παραχώρησε στο επίσημο Πρακτορείο Ειδήσεων της Ουκρανίας «Ucrinform» o δημοσιογράφος Ανδρέας Λουδάρος.
Ο ιδρυτής του πρώτου Πρακτορείου Εκκλησιαστικών Ειδήσεων στην Ελλάδα (RNN – 2004) καθώς και του ψηφιακού περιοδικού orthodoxia.info απάντησε στα ερωτήματα των Ουκρανών δημοσιογράφων σχετικά με τις παραμέτρους του ζητήματος το οποίο μονοπωλεί την ουκρανική επικαιρότητα αλλά κατέχει πρωτεύουσα θέση και στις στήλες του συνόλου των διεθνών ΜΜΕ, τα περισσότερα εκ των οποίων αναμεταδίδουν σχεδόν σε καθημερινή βάση τα δημοσιεύματα της συντακτικής ομάδας του www.orthodoxia.info.
Δείτε τη δημοσίευση στην επίσημη ιστοσελίδα του Πρακτορείου Ucrinform: στα ουκρανικά, στα ρωσικά
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης στην ελληνική γλώσσα:
Στις 15 Οκτωβρίου η Ι. Σ της Ρωσικής Εκκλησίας διέκοψε την ευχαριστιακή κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αντιδρώντας στην απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη να εκκινήσει τις διαδικασίες απονομής Αυτοκεφάλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας. Μάλιστα, από την πλευρά της Εκκλησίας της Ρωσίας ακούστηκαν προσβλητικοί χαρακτηρισμοί κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου προσωπικά. Πως αξιολογείτε την απόφαση αυτή αλλά και τη στάση της Μόσχας, της «Τρίτης Ρώμης»;
-Πρόκειται για μια αναμενόμενη αντίδραση την οποία η Εκκλησία της Ρωσίας είχε προαναγγείλει. Βέβαια πρέπει να σημειώσω πως αυτή η απόφαση ήρθε νωρίτερα απ’ ότι περιμέναμε. Θυμίζω πως όταν η Κωνσταντινούπολη απέστειλε στο Κίεβο τους Εξάρχους της, η Σύνοδος της Ρωσικής Εκκλησίας αποφάσισε την διακοπή Κοινωνίας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τους αρχιερείς του Οικουμενικού Πατριαρχείου, προειδοποιώντας πως, αν η Κωνσταντινούπολη εκδώσει τον Τόμο, θα προχωρήσει σε ολοκληρωτική διακοπή Κοινωνίας.
Αυτό τελικά συνέβη όχι όμως με την έκδοση του Τόμου αλλά μετά την απόφαση για άρση της επιστολής του 1686 και την επαναφορά των σχισματικών επισκόπων. Αναρωτιέμαι ποια θα είναι η αντίδραση της Εκκλησίας της Ρωσίας όταν τελικά εκδοθεί ο Τόμος.
Αυτό που με προβληματίζει είναι το επίπεδο και η ποιότητα των επιχειρημάτων της Εκκλησίας της Ρωσίας. Ακούμε για μείωση των Ρώσων τουριστών στους προσκυνηματικούς προορισμούς. Διαβάζουμε για απαγόρευση δωρεών σε μοναστήρια του Άθω. Δεν είναι αυτά εκκλησιαστικά επιχειρήματα. Πιο πολύ θυμίζουν διακρατικές διαφωνίες. Μέχρι για τον ισλαμικό χαρακτήρα της χώρας στην οποία εδρεύει το Οικουμενικό Πατριαρχείο ακούσαμε. Δηλαδή, όταν η Κωνσταντινούπολη αναγνώρισε το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ρωσίας και την αναβάθμισε σε Πατριαρχείο, πού βρισκόταν, σε κάποιον «ορθόδοξο Παράδεισο»; Δεν είναι σοβαρά επιχειρήματα αυτά.
Μπορεί το Πατριαρχείο της Μόσχας να θεωρείται κανονική Εκκλησία μετά την απόφασή του να διακόψει την ευχαριστιακή κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Τι αντιδράσεις μπορούν να ακολουθήσουν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μετά την απόφαση της Μόσχας; Θα στηρίξουν οι υπόλοιπες Εκκλησίες τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ή την απόφαση της ρωσικής Εκκλησίας; Κινδυνεύει η ρωσική Εκκλησία με αυτο-απομόνωση;
-Δεν είμαι θεολόγος για να σας απαντήσω με σαφήνεια σε αυτό το ερώτημα αλλά σε κάθε περίπτωση, όταν κάποιος διακόπτει την Κοινωνία με την πηγή της ύπαρξής του, γιατί αυτό είναι η Κωνσταντινούπολη για τη Ρωσική Εκκλησία, νομίζω πως έχει πρόβλημα. Δεν περιμένουμε αυτή τη στιγμή κάποια συγκεκριμένη αντίδραση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και δεν μπορώ να φανταστώ τι μπορεί να πράξει αλλά φαίνεται πως δεν αλλάζει κάτι στην διαδικασία, που έχει πάρει τον δρόμο της.
Η απομόνωση της Εκκλησίας της Ρωσίας, που με ρωτάτε, είναι κάτι πολύ πιθανό να συμβεί εάν θυμηθούμε ότι πρόσφατα, στη Σύνοδο της Κρήτης, μόλις τρείς Εκκλησίες στάθηκαν στο πλευρό του Πατριάρχη Κυρίλλου. Νομίζω πάντως πως τα τελευταία γεγονότα θα πρέπει να προβληματίσουν την ηγεσία της Εκκλησίας της Ρωσίας που ίσως θα πρέπει να δει καλύτερα πως τοποθετεί η ίδια τον εαυτό της στον ορθόδοξο κόσμο και πως ο κόσμος αυτός την αποδέχεται.
Πως αξιολογείτε τις αποφάσεις της Ι. Σ. του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις 11/10/2018 σχετικά με το ουκρανικό ζήτημα; Ξέρετε πόσες Εκκλησίες συμμετείχαν στη Σύνοδο αυτή και στήριξαν την αυτοκεφαλία και πόσες τάχθηκαν με την πλευρά της Ρωσίας;
-Στη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης συμμετέχουν μόνο οι μητροπολίτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μέχρι στιγμής καμία άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έχει συμμετάσχει σε αυτές τις αποφάσεις. Οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες θα κληθούν να λάβουν θέση όταν θα ληφθεί η τελική απόφαση της έκδοσης του Τόμου. Τότε θα δούμε ποιες Εκκλησίες στηρίζουν την Εκκλησία της Ρωσίας.
Σίγουρα υπάρχουν κάποιες Εκκλησίες που έχουν εκφράσει τον προβληματισμό τους, όπως η Εκκλησία της Αντιόχειας, της Σερβίας και της Πολωνίας αλλά προτείνω να περιμένουμε τις τελικές αποφάσεις τους.
Η επόμενη συνεδρίαση της Ι. Σ. θα γίνει τον Νοέμβριο. Υπάρχει πιθανότητα κατά τη διάρκεια αυτής της συνεδρίασης να εκδοθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ο Τόμος; Είναι πιθανό ο Οικουμενικός Πατριάρχης να υποχωρήσει κάτω από τις πιέσεις και τις απειλές της Μόσχας;
-Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην τελευταία ανακοίνωσή του, ξεκαθάρισε πως η διαδικασία προχωρά κανονικά. Δεν μπορώ, όμως, να προβλέψω τις επόμενες ενέργειές του, γιατί υπάρχουν πολλές παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Δεν θεωρώ απίθανο να έχουμε εξελίξεις στην επόμενη συνεδρίαση του Νοεμβρίου αλλά δεν θα πρέπει να προσπεράσουμε το γεγονός πως από την πλευρά του Κιέβου ακούγονται κάποιες «παραφωνίες».
Για παράδειγμα, ο επικεφαλής του «Πατριαρχείου της Ουκρανίας» Φιλάρετος εξακολουθεί να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως Πατριάρχη. Για την Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπάρχει «Πατριαρχείο Κιέβου» ούτε Πατριάρχης. Νομίζω πως αυτά τα πράγματα θα πρέπει να λυθούν πριν ληφθούν οι τελικές αποφάσεις. Κατά τη γνώμη μου, αν υπάρχει κάτι το οποίο μπορεί να κάνει τον Οικουμενικό Πατριάρχη να αλλάξει στάση, δεν είναι οι ρωσικές πιέσεις αλλά η αδυναμία ορισμένων να ακολουθήσουν τους παγκόσμιους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κατά την άποψή σας, η παροχή Αυτοκεφάλου στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας θα αποδυναμώσει τη θέση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ή, αντίθετα, θα ενισχύσει την εξουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και τη θέση της Κωνσταντινούπολης (“δεύτερη Ρώμη”) ως κύριας πρωτεύουσας του Ορθόδοξου κόσμου στον αγώνα της με τη Μόσχα, η οποία θεωρεί τον εαυτό της την «τρίτη Ρώμη», επιδεικνύοντας το μεγάλο ποίμνιο της;
-Δεν υπήρξε ποτέ «δεύτερη Ρώμη». Αυτό που υπάρχει είναι η «Νέα Ρώμη» η οποία έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες που της δόθηκαν από Οικουμενικές Συνόδους. Όταν κάποτε συγκληθεί μια νέα Οικουμενική Σύνοδος, τότε αυτό το θέμα μπορεί να τεθεί. Αλλά όσο δεν υπάρχει μια τέτοια Σύνοδος, υπάρχουν κανόνες οι οποίοι τηρούνται.
Αν κάθε φορά που κάποιος νιώθει πιο δυνατός από τους άλλους διεκδικεί την ηγεσία, τότε η Ορθόδοξη Εκκλησία θα μετατραπεί σε αγέλη. Ο ηγέτης της Ορθόδοξης Εκκλησίας, όμως, έχει καθαρά πνευματική αποστολή, δεν είναι το «alpha male».
Ποιες θα ειναι οι επιπτώσεις από το Αυτοκέφαλο της ουκρανικής Εκκλησίας, τόσο στη ρωσική Εκκλησία ως σύνολο όσο και προσωπικά στον Πατριάρχη Κύριλλο;
-Δεδομένης της στενής σχέσης που έχει στη Ρωσία το Πατριαρχείο με το Κρεμλίνο, πολύ φοβάμαι πως η υπόθεση της ουκρανικής Αυτοκεφαλίας θα προκαλέσει σημαντικές αναταράξεις. Το πώς θα διαχειριστεί η Ρωσία αυτό το θέμα είναι σαφώς δική της υπόθεση και κανείς δεν μπορεί να της υποδείξει τι πρέπει ή τι δεν πρέπει να κάνει.
Σίγουρα, όμως, η απώλεια της επιρροής της Μόσχας στην ουκρανική Εκκλησία είναι κάτι το οποίο θα στιγματίσει ιστορικά την πατριαρχεία του Πατριάρχη Κύριλλου. Η κίνηση του Πατριάρχη Κυρίλλου να συγκαλέσει για πρώτη φορά την Ιερά Σύνοδο στη Λευκορωσία, κατά την άποψη μου, δεν δείχνει κάποιον ισχυρό ο οποίος είναι σίγουρος για τις δυνάμεις του αλλά κάποιον ο οποίος φοβάται για το τι μπορεί να του φέρει η επόμενη μέρα.
Πάντως, νομίζω πως η επίδειξη της αριθμητικής υπεροχής της Εκκλησίας της Ρωσίας απέναντι στις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες απλά την αδικεί. Η Ρωσία έχει πλούσιο πνευματικό κεφάλαιο να επιδείξει και να υπερηφανεύεται γι’ αυτό. Η Εκκλησία της Ρωσίας είναι παραπάνω από «πολλοί άνθρωποι με δύναμη και χρήματα» και αυτό πρέπει να το δει πρώτα η ίδια η Ρωσία.
