Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 | 2:34

Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

ORTHODOXTV.GR

Γνωρίστε την Ορθόδοξη Εκκλησιαστική Τηλεόραση και δείτε τις προτάσεις της.

ORTHODOXIA.INFO | Σοφία Καρεκλά Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης, ένα θέμα με πολλές προεκτάσεις, απασχόλησε την ημερίδα που διοργάνωσε χθες το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους που είναι αφιερωμένο στην Παλαιά Διαθήκη.

Ακαδημαϊκοί, θεολόγοι και μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος συζήτησαν γύρω από το ζήτημα της μετάφρασης της Παλαιάς Διαθήκης ως πρόκληση ή αναγκαιότητα, όπως ήταν ο τίτλος της ημερίδας.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε προς τιμήν του καθηγητή της Παλαιάς Διαθήκης κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου ο οποίος στο τέλος του ακαδημαϊκού εξαμήνου αφυπηρετεί από το Τμήμα Θεολογίας. Ο κ. Κωνσταντίνου είναι ιδρυτικό μέλος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρείας και υπεύθυνος του προγράμματος για τη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα νέα ελληνικά. Μετέχει, ακόμη, στην Επιστημονική Επιτροπή για τον σχεδιασμό του μεταφραστικού έργου των Ηνωμένων Βιβλικών Εταιρειών σε παγκόσμιο επίπεδο.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Ο μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος μίλησε για «το μεταφραστικό έργο της Βιβλικής Εταιρείας και τη συνεργασία της με τις Εκκλησίες». Στην αρχή της ομιλίας του έκανε λόγο για τον τιμώμενο καθηγητή κ. Κωνσταντίνου και τη δράση του στη Βιβλική Εταιρεία. «Ο Κωνσταντίνου είναι ένας από τους ανθρώπους που αποτελούν την ψυχή της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρείας. Είναι ένας άνθρωπος συναίνεσης. Ξέρει να κρατά χαμηλούς τόνους και γνωρίζει το αντικείμενό του», ανέφερε συγκεκριμένα και ευχαρίστησε τον κ. Κωνσταντίνου εκ μέρους όλων των μελών της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρείας.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Ο μητροπολίτης Δημητριάδος μίλησε, ακόμη, για το έργο της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρείας, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «αποτελεί τον μόνο οικουμενικό φορέα μέσα στον ελλαδικό χώρο όπου Ορθόδοξοι και Καθολικοί εργαζόμαστε για τη διάδοση της Βίβλου, της Αγίας Γραφής με την κατοχύρωση του ορθοδόξου περιεχομένου της».

«Η Αγία Γραφή είναι αδιαχώριστη από την ιερά παράδοση των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Στόχος είναι να δημιουργηθούν μεταφράσεις της Αγίας Γραφής σε γλώσσες κατανοητές από τους Ορθοδόξους των Ανατολικών Εκκλησιών», πρόσθεσε.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Επιπλέον, ο κ. Ιγνάτιος υπογράμμισε τη συνεισφορά της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρείας, λέγοντας συγκεκριμένα ότι «σήμερα η Ελληνική Βιβλική Εταιρεία διαδραματίζει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο προώθησης και διάδοσης της Αγίας Γραφής όχι μόνο στον ελληνικό χώρο. Χάρη σε αυτήν τολμήσαμε και ξεκινήσαμε στους μεγάλους εσπερινούς που χοροστατούμε στην μητρόπολή μου να διαβάζουμε τα παλαιοδιαθηκικά αναγνώσματα σε μετάφραση».

Τέλος, μίλησε για τις μεταφραστικές προσπάθειες εκκλησιαστικών βιβλίων, όπως το προφητολόγιο και το ψαλτήριο, που έχει πραγματοποιήσει η Ελληνική Βιβλική Εταιρεία.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Ο αρχιμανδρίτης π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος, κληρικός της μητρόπολης Πρεβέζης, μίλησε για «τη μετάφραση της Βίβλου ως λειτουργικό αίτημα και τόλμημα». Ο π. Θεοδόσιος υπογράμμισε την αναγκαιότητα μετάφρασης της Αγίας Γραφής και της χρήσης της στη λειτουργική ζωή. «Σε ποια εποχή ήταν σε διαφορετική γλώσσα η γλώσσα της Γραφής και του κηρύγματος», αναρωτήθηκε ο π. Θεοδόσιος στην ομιλία του, τονίζονται ότι «ο χριστιανός πρέπει να ακούει, να γνωρίζει και να καταλαβαίνει».
Ακόμη, ο π. Θεοδόσιος έκανε λόγο για τις αντιδράσεις που έχουν δεχθεί ανά τους αιώνες όσοι έχουν επιχειρήσει να μεταφράσουν λειτουργικά κείμενα.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Στην ομιλία του με θέμα «Αγία Γραφή και Σύνταγμα», ο επίκουρος καθηγητής της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Ανδρουτσόπουλος έκανε ιστορική αναδρομή στα συντάγματα του 20ου αιώνα και το περιεχόμενο των διατάξεών τους που αφορούσε στην μετάφραση της Αγίας Γραφής. Μίλησε, επίσης, για τις μεταφραστικές προσπάθειες της Αγίας Γραφής κατά τον 20ο αιώνα και τις αντιδράσεις που προκάλεσαν καθώς και τον αντίκτυπο που είχαν στο εκάστοτε σύνταγμα.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Ο μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος, ως πρόεδρος της καταληκτήριας συνεδρίας, επισήμανε τις δυσκολίες που υπάρχουν από πλευράς διοικούσας Εκκλησίας στην υιοθέτηση της χρήσης μεταφρασμένων παλαιοδιαθηκικών κειμένων στη θεία λατρεία, υπογραμμίζοντας ότι η Εκκλησία κινείται με τον δικό της χρόνο σε τέτοια ζητήματα.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Στην πρώτη συνεδρία της ημερίδας, ο πρόεδρος του Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ κ. Παναγιώτης Σκατλσής μίλησε για «το παλαιοδιαθηκικό υπόβαθρο της λειτουργικής υμνογραφίας: Το παράδειγμα των κανόνων της Αναλήψεως”. Μετέφερε εικόνες της Παλαιάς Διαθήκης σχετικές με το γεγονός της Ανάληψης που συναντούμε στα τροπάρια των κανόνων της εορτής, τονίζοντας ταυτόχρονα την άρρηκτη σχέση των δύο Διαθηκών.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

«Το κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης μέσα στα βιβλία της Καινής Διαθήκης. Προβλήματα κριτικής του κειμένου και μετάφρασης» ήταν το θέμα της ομιλίας του ομότιμου καθηγητή του Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ κ. Ιωάννη Καραβιδόπουλου. Ο κ. Καραβιδόπουλος τόνισε τη σημασία της Παλαιάς Διαθήκης στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «στα πρώτα χρόνια υπήρξε Εκκλησία χωρίς Καινή Διαθήκη αλλά ποτέ δεν υπήρξε Εκκλησία χωρίς Παλαιά Διαθήκη».

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Στη δεύτερη συνεδρία, η καθηγήτρια του Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ κ. Άννα Κόλτσιου- Νικήτα μίλησε για “τα ελληνικά των Ο΄ και τον λόγο της μετάφρασης”. Αναφέρθηκε στο ζήτημα της ύπαρξης αμετάφραστων λέξεων από τους Ο΄, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η μετάφραση της Πεντατεύχου δεν ακολουθεί την κατά λέξη μετάφραση αλλά επιχειρεί να μεταφέρει το πνεύμα της εβραϊκής γλώσσας στην ελληνική». Κατέληξε ότι η μετάφραση δεν είναι απλά μια διαδικασία μεταφοράς.

Ακολουθεί η ομιλία του τιμώμενου καθηγητή κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκληση ή αναγκαιότητα;

Συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις ο τιμώμενος να παρουσιάζει μερικές εξιδανικευμένες πλευρές του βιογραφικού του ενισχυμένες με μια κάποια δόση συναισθηματισμού, σαν να μπορούσε ποτέ να χωρέσει η βιωτή, τα όνειρα και οι αγωνίες ενός ανθρώπου σε απολογιστικές αναφορές και σε αριθμούς. Στην πραγματικότητα, όσο πιο εκτεταμένος είναι ένας τέτοιος λόγος τόσο δυσκολότερα αναγνωρίζει κανείς στις λεπτομέρειές του το πρόσωπο που γνωρίζει μέσα από την καθημερινότητά του.

Αφού όμως δεν γίνεται να αποφύγουμε την πεπατημένη, που θυμίζει εν πολλοίς μνημόσυνο, θα προσπαθήσω να την αντιστρέψω. Δεν θα μιλήσω για τις όποιες μικρές ή μεγάλες επιτυχίες μου στη διάρκεια της ακαδημαϊκής μου σταδιοδρομίας, αλλά θα αναφερθώ σε κάποιες αποτυχίες μου. Κι αυτό γιατί, τώρα που αποχωρώ από την υπηρεσία, αυτούς τους αποτυχημένους αγώνες δεν τους θεωρώ χαμένους, οπότε θέλω να τους φορτώσω στις πλάτες αυτών που θα με διαδεχτούν, καθώς τους θεωρώ καθ’ όλα άξιους να συνεχίσουν και να φέρουν σε πέρας αυτό το έργο.

Το έτος που άρχισα να συνειδητοποιούμαι και να διαμορφώνω πολλές από τις απόψεις που ανέπτυξα αργότερα, ήταν το 1967. Μια χρόνια καθ’ όλα κακή για την Ελλάδα και την Εκκλησία της, αλλά και την ευρύτερη περιοχή, αλλά τέλεια για μένα, καθώς ήμουν 15 χρονών και απόλυτα βέβαιος ότι ο κόσμος περίμενε εμένα για να τον αλλάξω και να τον κάνω βασιλεία του Θεού. Το στρατιωτικό πραξικόπημα και η εγκαθίδρυση δικτατορίας στην Ελλάδα, η αντικατάσταση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδας με μια, υποτίθεται, «αριστίνδην» Σύνοδο υπό τον Ιερώνυμο Κοτσώνη και ο Πόλεμος των Έξι Ημερών στη Μέση Ανατολή, ελάχιστα φαινόταν αρχικά να επηρεάζουν ή να ανακόπτουν το όραμα αυτό. Μάλιστα το αντιμετωπίζαμε με την παρέα μου σαν ανέκδοτο: Ο Θεός υποσχέθηκε τη Γη της Επαγγελίας, αλλά ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ· ο Χριστός υποσχέθηκε τη Βασιλεία των Ουρανών, αλλά ιδρύθηκε η Εκκλησία. Και οι δύο απέτυχαν, αλλά ευτυχώς είμαστε εμείς εδώ για να διορθώσουμε τα πράγματα!!! Υπό την καθοδήγηση του μητροπολίτη μας Παντελεήμονα Παπαγεωργίου και με την τεχνική συνδρομή του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών προσπαθούσαμε να οργανώσουμε κατηχητικά και εντευκτήρια νεολαίας σε όσο γινόταν περισσότερες ενορίες της Θεσσαλονίκης.

Σύντομα όμως τα πράγματα άλλαξαν ριζικά. Η Εκκλησία έγινε εχθρική για μας στη Θεσσαλονίκη και το κράτος του Ισραήλ μας στέρησε την Μακαμπί. Ο μητροπολίτης εκδιώχτηκε συκοφαντημένος, ενώ στη Θεολογική Σχολή ήρθε από την Αμερική ένας νέος καθηγητής, ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Η διδακτορική του διατριβή είχε τίτλο «Το προπατορικό αμάρτημα» και αυτό το μάθημα δίδασκε στο υπόγειο της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής, καθώς το σημερινό κτήριο της Θεολογικής δεν υπήρχε ακόμη. Αν και δεν ήμουν ακόμη φοιτητής, πήγαινα και παρακολουθούσα τα μαθήματα του Ρωμανίδη και τότε άρχισε να διαμορφώνεται μέσα μου η ιδέα, ότι αν η Γραφή ερμηνεύεται με στόχο την τεκμηρίωση θέσεων της Συστηματικής Θεολογίας, τότε μπορεί να λέει κανείς ό,τι θέλει.

Εκείνη περίπου την εποχή είχε κυκλοφορήσει από τη Βιβλική Εταιρία και η μετάφραση της Καινής Διαθήκης που είχαν εκπονήσει ο Βέλλας και οι συνεργάτες του. Τότε γεννήθηκε ένα όνειρο που έγινε προσευχή· να με αξιώσει ο Θεός να συμβάλω, ώστε η γνώση της Γραφής να γίνει κτήμα όλων των χριστιανών. Λίγο αργότερα πέρασα στη Θεολογική Σχολή, η οποία λειτουργούσε πλέον στο σημερινό, ολοκαίνουργιο τότε, κτήριο. Στην πόρτα του ασανσέρ μια επιγραφή προειδοποιούσε: «Απαγορεύεται η χρήση στους φοιτητές». Μια καινούργια προσευχή γεννήθηκε μέσα μου· να με αξιώσει ο Θεός, κάποτε να ανέβω στον τρίτο όροφο με αυτό το ασανσέρ. Η δεύτερη προσευχή εισακούστηκε, η πρώτη όμως όχι ακόμα και αυτή είναι μια μεγάλη αποτυχία μου.

Συναφής με την πρώτη είναι και η δεύτερη αποτυχία. Παρά τις προσπάθειές μου να συνεργαστεί η Θεολογική Σχολή με την ηγεσία της Εκκλησίας, ώστε τουλάχιστον τα λειτουργικά αναγνώσματα από τη Γραφή να γίνουν προσιτά μέσα από μεταφράσεις στο πλήρωμα της Εκκλησίας, η Εκκλησία δεν δέχτηκε αυτήν την προσφορά. Βέβαια, δεν φταίει η ποιμένουσα Εκκλησία γι’ αυτό, αλλά μια νοοτροπία που λέει πως όσο πιο ακατανόητο είναι ένα κείμενο τόσο πιο ιερό θεωρείται, αλλά και τόσο πιο ασφαλές για την αυθεντία όσων το ερμηνεύουν όπως θέλουν. Τη νοοτροπία αυτή τη βλέπει κανείς ανάγλυφη στους νέους υμνογράφους, οι οποίοι θεωρούν σχεδόν υποχρέωσή τους να συνθέσουν ύμνους σε όσο το δυνατό πιο δυσνόητη γλώσσα, επιλέγοντας όσο το δυνατόν πιο σπάνιες λέξεις.

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο στο θέμα. Άλλωστε ο λόγος του αποστόλου Παύλου προς τους Ρωμαίους είναι στην προκειμένη περίπτωση ιδιαίτερα επίκαιρος:
1013 … οποιοσδήποτε επικαλεσθεί το όνομα του Κυρίου θα σωθεί. 14 Πώς όμως θα τον επικαλεστούν, αν δεν τον πιστέψουν; Και πώς θα τον πιστέψουν, αν δεν έχουν ακούσει γι’ αυτόν; Και πώς πάλι θ’ ακούσουν γι’ αυτόν, αν κάποιος δεν τους τον κηρύξει; … 17Επομένως, για να πιστέψει κανείς χρειάζεται ν’ ακούσει το κήρυγμα και το κήρυγμα γίνεται με τον λόγο του Θεού. 18Αναρωτιέμαι όμως, μήπως οι Ιουδαίοι δεν άκουσαν το κήρυγμα; Και βέβαια το άκουσαν! … 19Και πάλι αναρωτιέμαι: μήπως ο Ισραήλ δεν τα κατάλαβε;

Αντικαταστήστε τη λέξη Ιουδαίοι με τη λέξη Έλληνες και η απάντηση στο ερώτημα του αποστόλου για το πώς μπορεί να σωθεί κανείς προκύπτει εύκολα.

Ελπίζω τούτο το συνέδριο, για το οποίο εκφράζω τις θερμότερες ευχαριστίες μου στην επιστημονική επιτροπή και σε όσους με τίμησαν με τη συμμετοχή τους σ’ αυτό, να αποτελέσει την αφορμή για μια επανεκκίνηση της προσπάθειας να γνωρίσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι το περιεχόμενο του βιβλίου που όχι άδικα αποκαλείται «Λόγος του Θεού».

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Τελευταίες αναρτήσεις:

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ