Οι “προκλήσεις και οι προοπτικές της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης στο σύγχρονο σχολείο” βρέθηκαν στο επίκεντρο του δεύτερου πανελληνίου συνεδρίου θεολόγων εκπαιδευτικών που παραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη.
Το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, το Εργαστήρι Παιδαγωγικής του ίδιου τμήματος μαζί με την Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντικής Μακεδονίας διοργάνωσαν το πανελλήνιο αυτό συνέδριο στο οποίο συμμετείχαν ακαδημαϊκοί θεολόγοι και από το εξωτερικό.
Στον χαιρετισμό του, ο νεός κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολή του ΑΠΘ κ. Θεόδωρος Γιάγκου τόνισε ότι “ο θεολογικός κόσμος οφείλει να γνωρίζει τα δεδομένα της εποχής του και να διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό ώστε να καθίσταται πειστικός ο λόγος του”. Επισήμανε, ακόμη, ότι “ως ακαδημαϊκοί δάσκαλοι είμαστε υποχρεωμένοι να εκφραστούμε με υπευθυνότητα και ανοιχτή δημιουργική συνεργασία όλων των φορέων που εμπλέκονται στο μάθημα των θρησκευτικών”.
Ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ κ. Παναγιώτης Σκαλτσής υπογράμμισε ότι “το μάθημα των θρησκευτικών συμβάλλει καθοριστικά στην εξοικείωση των μαθητών με το πολιτιστικό και πνευματικό περιβάλλον στο οποίο ζουν”.
Από την πλευρά του, ο Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας κ. Παναγιώτης Ανανιάδης υποστήριξε ότι “σκοπός του νέου προγράμματος σπουδών είναι να διευκολύνει την αυτοδιαμόρφωση της συνείδησης των μαθητών”. Εξήγησε, ακόμη, ότι το νέο πρόγραμμα σπουδών οδηγεί σε εντελώς νέο τρόπο διδασκαλίας. “Η τάξη συνεργάζεται σε ομάδες όπου κάθε μαθητής έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει τις δικές του δεξιότητες”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στην ομιλία του με θέμα “θεώρηση του μαθήματος των θρησκευτικών υπό το πρίσμα της σύγχρονης πραγματικότητας”, ο ομότιμος καθηγητής του Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ κ. Χρήστος Βασιλόπουλος υπογράμμισε την αναγκαιότητα “το μάθημα των θρησκευτικών να έχει και την απαραίτητη θρησκειολογική του διάσταση, η οποία επιβάλλεται στη σύγχρονη κοινωνία στο πλαίσιο αλληλοκατανόησης με τους αλλόδοξους συμμαθητές”.
Όπως εξήγησε ο κ. Βασιλόπουλος, “μια σωστή και ορθή θρησκειολογική διαπαιδαγώγηση των μαθητών συμβάλλει στην απομάκρυνση από μισαλλοδοξίες και φανατισμούς”. Ανέφερε, επίσης, ότι “χρειάζεται καλλιέργεια οικουμενικού πνεύματος που θα υπερβαίνει τις θρησκευτικές διαφορές χωρίς να τις ισοπεδώνει”.
Για την “πρόκληση του μεταμοντέρνου λόγου και τη θρησκευτική εκπαίδευση στην Ελλάδα” μίλησε ο Σύμβουλος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής Δρ. Ευστράτιος Ψάλτου. “Από συστάσεως του ελληνικού κράτους η θρησκευτική εκπαίδευση είναι ενταγμένη στο περιβάλλον του σχολείου. Έχουν γίνει πάρα πολλές αλλαγές οι οποίες μπορούν να κατανοηθούν μόνο στο πολιτισμικό πλαίσιο κάθε εποχής”, επισήμανε ο κ. Ψάλτου.
Τον “χαρακτήρα της θρησκευτικής εκπαίδευσης στη Φινλανδία σύμφωνα με τα προγράμματα σπουδών” παρουσίασε και ανέλυσε ο Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας κ. Risto Aikonen. Ο Φινλανδός καθηγητής, στην αρχή της ομιλίας του, έκανε λόγο για τη σχέση των πολιτών της Φινλανδίας με τη θρησκεία. “Οι ορθόδοξοι στη Φινλανδία είναι το 1.1% του πληθυσμού. Η πλειοψηφία είναι Λουθηρανοί και αυξάνονται συνεχώς αυτοί που δεν πιστεύουν σε καμία θρησκεία”, είπε ο κ. Aikonen.
Σχετικά με τη θρησκευτική εκπαίδευση, ο κ. Aikonen εξήγησε ότι είναι ανοιχτή για όλους με μερικές μόνο εξαιρέσεις. Αποτελεί υποχρεωτικό μάθημα στα δημοτικά, τα γυμνάσια και τα λύκεια και είναι οργανωμένη σύμφωνα με την κυριότερη ομολογία των μαθητών σε ένα δήμο. Παρέχεται αυτόματα στους ορθόδοξους μαθητές εάν σε ένα δημόσιο σχολείο στη Φινλανδία υπάρχουν τουλάχιστον τρεις μαθητές που να είναι Ορθόδοξοι.
Τέλος, ανέφερε ότι “οι Εκκλησίες δεν αναμιγνύονται αυτόματα στα ζητήματα των αναλυτικών προγραμμάτων της θρησκευτικής εκπαίδευσης”.
Ακολουθεί ο χαιρετισμός του Προέδρου του Τμ. Θεολογίας κ. Παναγιώτη Σκαλτσή
Με ξεχωριστή χαρά το Τμήμα Θεολογίας φιλοξενεί το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Θεολόγων Εκπαιδευτικών με τον τίτλο «Προκλήσεις και προοπτικές της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης στο σύγχρονο σχολείο». Από τον τίτλο και μόνο, την πλούσια θεματική του, αλλά και τη συμμετοχή πολλών και εκλεκτών εισηγητών αντιλαμβάνεται κανείς το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το με διεθνή συμμετοχή αυτό Συνέδριο.
Αναντίρρητα το εν λόγω συνέδριο στοχεύει στην προβολή των εκπαιδευτικών θεμάτων που σχετίζονται με τη διδακτική των Θρησκευτικών στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Προβάλλει τα σύγχρονα ζητήματα Διδακτικής του μαθήματος συνδέοντάς τα με το περιβάλλον και την καθημερινή ζωή των μαθητών.
Προωθεί σύγχρονες διδακτικές μεθοδολογίες και τάσεις στο μάθημα έτσι ώστε να γίνεται ενδιαφέρον και ελκυστικό για τους μαθητές, να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους και να δίνει απαντήσεις στις εσωτερικές τους ανησυχίες και προβληματισμούς.
Το Τμήμα Θεολογίας έχει εκφράσει επίσημα την άποψή του για το θέμα αυτό με συγκεκριμένες θέσεις. Ενδεικτικά μόνο σας διαβάζω ένα τμήμα από το σχετικό υπόμνημα: «Το ΜτΘ συμβάλλει καθοριστικά στην εξοικείωση των μαθητών με το πνευματικό, πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον εντός του οποίου ζουν οι μαθητές και κατ’ επέκτασιν στην ομαλή ένταξή τους σε αυτό, αναδεικνύοντας τη θρησκευτική γνώση σε σημαντικό αγωγό πρόσληψης και εργαλείο κατανόησης της πραγματικότητας. Ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη ταυτότητα των μαθητών, αυτή η εξοικείωση και ένταξή τους προϋποθέτει κατ’ αρχήν τη γνωριμία τους με την Ορθόδοξη Παράδοση, η οποία είναι συνυφασμένη με την ιστορία αλλά και το παρόν αυτού του τόπου και εξακολουθεί να αποτελεί βασικό συστατικό της πολιτισμικής φυσιογνωμίας του. Ο μαθητής, σταδιακά και ανάλογα με τη δεκτικότητα κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας, καλείται να γνωρίσει τα γραπτά κείμενα, τα καλλιτεχνικά και ευρύτερα πολιτισμικά μνημεία (ποίηση, ζωγραφική, αρχιτεκτονική, μουσική), καθώς και τις ηθικές και κοινωνικές αξίες, που αποτυπώνουν αυτή την Παράδοση στο πέρασμα των αιώνων. Ταυτόχρονα, ο μαθητής προσεγγίζει και διερευνά τη λειτουργία της Ορθόδοξης Παράδοσης ως ισχυρού στοιχείου συνοχής του κοινωνικού σώματος και παράγοντα διαμόρφωσης συλλογικής ταυτότητας, ηθικών κριτηρίων, νοοτροπιών και συμπεριφορών. Επιπλέον, ο μαθητής γνωρίζει και επεξεργάζεται με κριτικό τρόπο διαχρονικά, πανανθρώπινα αλλά και ιδιαιτέρως επιτακτικά σήμερα αιτήματα, που εμπεριέχονται στη βιβλική διδασκαλία καθώς και τις μεταγενέστερες εμπειρικές προσλήψεις και εμπεδώσεις, όπως είναι η αγάπη, η ελευθερία, η αξιοπρέπεια, η ισότητα, η αποδοχή και ο σεβασμός του άλλου, η αλληλεγγύη, η αυτοθυσία, η ολιγάρκεια, η ευθύνη για το περιβάλλον και όλη την οικουμένη».
Από το συνέδριο αυτό αναμένουμε να αναδειχθούν και προβληθούν ανάλογοι προβληματισμοί για μια θρησκευτική εκπαίδευση χωρίς ακρότητες, ψευδοδιλήμματα και απολυτότητες, αλλά μια θρησκευτική εκπαίδευση που να καλλιεργεί προσωπικότητες, να εμπνέει στάσεις ζωής εν αγάπη και ελευθερία και να προσανατολίζει τους νέους ανθρώπους στη γνώση και το σεβασμό της ιστορίας και του πολιτισμού μας, αλλά και στην καλλιέργεια, όπως εύστοχα έχει γραφτεί, «κριτικού, ανοιχτού και οικουμενικού πνεύματος» (Χρ. Βασιλόπουλος).
Με τις σκέψεις αυτές χαιρετίζω το παρόν συνέδριο, συγχαίρω όσους κοπίασαν για τη διοργάνωσή του και εύχομαι η με γόνιμο διάλογο συζήτηση και τα θετικά συμπεράσματά του να βρουν την ανάλογη ανταπόκριση στην κοινωνία, στο χώρο της εκπαίδευσης, την πολιτεία και την Εκκλησία.
