ORTHODOXIA.INFO | Χάλκη – Μαρία Σερέτη, Χρύσα Σερέτη Το φλέγον πρόβλημα του εθνοφυλετισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία απασχόλησε τις εργασίες του επιστημονικού συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης στις 12 και 13 Σεπτεμβρίου.
Το συνέδριο με τίτλο «Το πρόβλημα του Εθνοφυλετισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία: Από το βουλγαρικό σχίσμα μέχρι σήμερα» διοργανώθηκε από το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ και την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, υπό την Αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου και την ευγενική στήριξη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Στην έναρξη του συνεδρίου χαιρετισμό απηύθυνε ο Ηγούμενος της Μονής της Χάλκης, Επίσκοπος Ερυθρών Κύριλλος. Ο κ. Κύριλλος, αφού καλωσόρισε τους συμμετέχοντες του συνεδρίου, επισήμανε ότι «το αγαπητικόν συμφέρον του Εσταυρωμένου Ιησού βρίσκεται αντιμέτωπο πάλι με το ίδιο εθνοφυλετικό συμφέρον το οποίο εξυπηρετεί αλλότρια σχέδια».
Στον χαιρετισμό που απέστειλε, ο Πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, υπογράμμισε τη διαχρονική συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην μαρτυρία της Ορθοδοξίας στην οικουμένη. «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ριζωμένο βαθιά στις όχθες του Κεράτιου Κόλπου, φωτίζει με το φως του όχι μόνο τον κόσμο της Ορθοδοξίας αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Οι αξίες που διακονεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τις οποίες μελετά και διδάσκει το Πανεπιστήμιο μας, μπορούν να αποδειχθούν οδηγοί για τον σύγχρονο άνθρωπο και τις κοινωνίες. Ίσως, ένα από τα πλέον επώδυνα προβλήματα, προϊόν των νεότερων πολιτικών και ιστορικών εξελίξεων το οποίο αντιμετωπίζει η σύγχρονη Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το πρόβλημα του εθνοφυλετισμού», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Από την πλευρά του, ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, Καθηγητής Θεόδωρος Γιάγκου, επισήμανε ότι «η Κωνσταντινούπολη υπερέχει κατά πολύ των υπολοίπων εκκλησιαστικών κέντρων, ακόμα και των παλαιφάτων Πατριαρχείων, και αυτό ισχύει ιδίως μετά την αιχμαλωσία αυτών από αλλοπίστους, γι’ αυτό και η πρώτη διαθέτει τα χαρακτηριστικά της αυθεντίας». Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, απευθυνόμενος στον Οικουμενικό Πατριάρχη, υπογράμμισε ότι η Κωνσταντινούπολη, όταν εκδηλώνονταν ζητήματα εθνοφυλετισμού, για την ειρήνευση της Εκκλησίας, ποιμαντικώς προνοούσα, έδινε «τη συγγνώμη».
Ο Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, Καθηγητής Παναγιώτης Σκαλτσής, ευχαρίστησε όλους τους συνέδρους για την παρουσία τους, ιδιαίτερα τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τις Πρυτανικές Αρχές του ΑΠΘ για την ευγενική στήριξή τους. Επισήμανε ότι ο εθνοφυλετισμός αποτελεί πρόκληση έναντι της ιστορίας διότι δεν κατανοεί σωστά την έννοια της τοπικής εκκλησίας με όρους εκκλησιολογικούς και κανονικολειτουργικούς. «Δυστυχώς σκέπτεται, λειτουργεί και δρα με κριστήρια σοβινιστικά και ρατσιστικά. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αντιμετώπισε, έκρινε και καταδίκασε αυτή την εκτός Ορθοδόξου Θεολογίας αντίληψη», εξήγησε ο κ. Σκαλτσής.
Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος ευχήθηκε κάθε επιτυχία στις εργασίες του και συνεχάρη τις Πρυτανικές Αρχές του ΑΠΘ και το Τμήμα Θεολογίας για τη διοργάνωσή του.
Στον λόγο του τόνισε ότι «η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία δεν υπηρέτησε ποτέ τον εθνικισμόν, αυτήν την αλλοτρίωσιν της συνειδήσεως της καθολικότητος της Εκκλησίας και την κατάργησιν της αρχής της συνοδικότητας εν αυτή. Εις την ζωήν της εκκλησίας ο εθνοφυλετισμός αποτελεί πραγματικήν ανατροπή των αξιών. Αντί το έθνος να υπηρετή την χριστιανικήν αλήθειαν, αξιολογεί και κρίνει την Εκκλησία με κριτήριον τη χρησιμότητα και τας υπηρεσίας της προς το κράτος». Ολοκλήρωσε τον χαιρετισμό του αναφερόμενος στον μακαριστό καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ Νίκο Ματσούκα. «Ο μακαριστός καθηγητής του Τμήματός σας Νικόλαος Ματσούκας εθεώρει, ορθώς, την οικουμενικότητα και τον κοσμοπολιτισμόν ως «τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά» της Ορθοδοξίας», ανέφερε συγκεκριμένα ο κ. Βαρθολομαίος.
Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με τη στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Το πρόβλημα του Εθνοφυλετισμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα», την οποία συντόνισε ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, Παναγιώτης Σκαλτσής. Συμμετείχαν ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Θεόδωρος Γιάγκου, ο Καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ Παναγιώτης Υφαντής, οι Αναπλ. Καθηγητές του Τμήματος Ηλίας Ευαγγέλου και Νίκος Μαγγιώρος και ο Επικ. Καθηγητής του Τμήματος Ποιμαντικής του ΑΠΘ Ιωάννης Μπάκας. Στη συζήτηση παρουσιάστηκε το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έκανε την εμφάνισή του ο εθνοφυλετισμός, οι δυσκολίες και τα προβλήματα που προκάλεσε στην Ορθόδοξη Εκκλησία, οι προσπάθειες που αυτή κατέβαλε για την αντιμετώπισή του, αρχής γενομένης από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο του 1872 μέχρι και σήμερα και, τέλος, τα προβλήματα που συνεχίζει να δημιουργεί στη ζωή της.
Κοινή διαπίστωση των συμμετεχόντων ήταν ότι το πρόβλημα του εθνοφυλετισμού εξακολουθεί να απασχολεί την Ορθόδοξη Εκκλησία και να ταράσσει τις σχέσεις μεταξύ των κατά τόπους Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν προοπτικές για την υπέρβασή του εφόσον η Ορθόδοξη Εκκλησία συνολικά ανατρέξει στο πνεύμα του Ευαγγελίου και την Πατερική της Παράδοση, η οποία ενέπνευσε τους Πατέρες και τους Αγίους της.
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, ο κ. Σκαλτσής τόνισε την ανάγκη να συνεχιστεί ο διάλογος για την αντιμετώπιση του προβλήματος του εθνοφυλετισμού εντός του πλαισίου της Ορθόδοξης Παράδοσης και επισήμανε ότι συνέδρια όπως αυτό θα πρέπει να συνεχίσουν να ασχολούνται με το πρόβλημα προκειμένου να συμβάλλουν στην υπέρβασή του. Κλείνοντας, υπογράμμισε την ευθύνη του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ να φέρει σε πέρας, σε συνεργασία με τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και την προτροπή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, την κατ’ έτος διοργάνωση ανάλογων συνεδρίων.
Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με λίγα λόγια και πολλές ευχαριστίες από τον Ηγούμενο της Μονής της Χάλκης Επισκόπο Ερυθρών Κύριλλο. Ο Θεοφιλέστατος είπε χαρακτηριστικά ότι «όλοι φεύγουμε σοφότεροι από εδώ» και ευχήθηκε «σύντομα να είμαστε πάλι εδώ όλοι μαζί για κάτι καινούργιο, επίσης όμορφο και σπουδαίο».
*Ρεπορτάζ: Μαρία Σερέτη / Φωτογραφίες: Χρύσα Σερέτη
