Ο λόγος του Πατριάρχου Αντιοχείας και πάσης Ανατολής κ. Ιωάννου, κατά την τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο Διδάκτορα της Χριστιανικής Θεολογικής Ακαδημίας.
Βαρσοβία – 16η Αυγούστου 2016
Μακαριώτατε,
Κύριοι πρόεδρε και μέλη του διδακτικού προσωπικού,
Κύριες και κύριοι,
Είναι μεγάλη η τιμή μου κατά την πρώτη ημέρα της επίσκεψής μου στην Πολωνία να παραβρεθώ ανάμεσά σας για να λάβω το τιμητικό διδακτορικό από τη Χριστιανική Θεολογική Ακαδμημία της Βαρσοβίας. Απευθύνω τις θερμότερες ευχαριστίες μου προς τον Αδελφό μου Μακαριώτατο Μητροπολίτη Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας κ. Σάββα, εκφράζω και ιδιαίτερες ευχαριστίες και εκτίμηση προς όλα τα μέλη του διδακτικού προσωπικού αλλά και προς όλους τους εργαζομένους σε αυτό το οικοδόμημα.
Σας έρχομαι από την Παλαία Ανατολή, από την Αντιόχεια των πρώτων πολιτισμών, η Οποία κληρονομήθηκε τη σκέψη του Αριστοτέλη και κατέντησε Ελληνικστικός φάρος για τη λεκάνη της Ανατολής, και από εκεί για όλον τον κόσμο. Σας έρχομαι από την Αντιόχεια, η οποία χαρακτηρίζεται ως διαχρονικό σύμβολο, με όλη τη δύναμη της λέξης. Μπορεί να έχουν μπερδευτεί οι στοχαστές για την αλληλεπίδραση της σκέψης της Αντιοχείας με τον γυρό κόσμο. Μερικοί θεωρούσαν ότι η χριστιανική και πολιτιστική ταυτότητά Της είναι Ελληνική, άλλοι την θεωρούσαν Συριακή και άλλοι Αραβική. Μερικοί πίστευαν ότι έχει την Αριστοτελική σκέψη, την ενσαρκωτική τάση, και τον Παύλειο προσανατολισμό. Άλλοι μέθυσαν με την ρωμαϊκότητα ή την Βυζαντυνότητά Της βλέποντας σε Αυτή τη δόξα των αρχαίων. Και όλο αυτό δεν είναι παρά μόνο η επιβεβαίωση ότι η Εκκλησία της Αντιοχείας είναι ο πρώτος ζυμωτής όλων των πολιτισμών και των κουλτούρων μέσα στο χωνευτήρι του πολιτισμού της αγάπης, αλλά και της κουλτούρας της αγάπης την οποίαν εθεμελίωσε ο Κύριος Ιησούς Χριστός στον άνθρωπο προς όλους τους συνανθρώπους του.
Εξ’ ου μάλιστα και η μοναδικότητα της ιστορίας της Αντιοχείας, η οποία βρίσκεται στο ότι δεν υπήρξε ποτέ πρωτεύουσα της εξουσίας, παρά τη θέση και τη σημασία που κατείχε, αλλά πρωτεύουσα της σκέψης και της Θεολογίας. Η Αντιόχεια είχε, όπως και άλλες πόλεις, άρωμα εύοσμου μύρου του οποίου η ευωδία παραμένει μέσα στην Ιστορία και στα πρακτικά των Αγίων Συνόδων, αλλά και στην καρδιά και τη διάνοια κάθε χριστιανού στις μέρες μας. Η Ιστορία Την αδίκησε και γκρεμίστηκαν μερικά από τα αισθητά τείχη Της, αλλά το τείχος της Θεολογίας Της παραμένει ακλόνητο στην ζωντανή μαρτυρία Της για τον Ιησού Χριστό. Και αυτά τα λέω παρά τις διαιρέσεις που συνέβησαν σε Αυτή, τις πιέσεις των αιρέσεων τις οποίες υπέστη, και τα σχίσματα που απείλησαν την ύπαρξή Της, για να διαβεβαιώσω ότι ήταν πάντα ένα βιότοπο και μία αρένα ζωντανής Θεολογίας, η Οποία εκχέεται στην Ιστορία, τη Δογματική, τη Λειτουργική, την Εκκλησιασιτκή Τέχνη και στο Διάλογο με τον άλλο όποιος και να είναι αυτός.
Σήμερα, έχουμε τη χαρά, ως Πατριάρχης Αντιοχείας, η οποία χάραξε το όνομά Της στην Ιστορία με τον τρόπο της Ερμηνευτικής Θεολογικής Σχολής, της λεγομένης Αντιοχειανής Σχολής, να παραβρεθούμε μαζί σας και ανάμεσά σας στη Χριστιανική Θεολογική Ακαδημία της Βαρσοβίας. Η Ακαδημία αυτή είναι η καλύτερη απόδειξη, με την κληρονομιά και το χριστιανικό όνομα που έχει, ότι τα τείχη των Εκκλησιών και οι αυλές των Μονών είναι οι μητέρες των πανεπιστημίων στον κόσμο. Και αυτό δεν είναι καθαυτό κλειστότητα ούτε φανατική χριστιανική ιδεολογία, αλλά είναι η καλύτερη απόδειξη ότι ο Χριστιανισμός, παρά όλα τα ολισθήματα των χριστιανών στην ιστορία και στο παρόν, παραμένει το θεμέλιο του ανθρωπίνου πολιτισμού στην Ευρώπη και σε πολλές χώρες, και καλείται πρωτίστως να παρέχει στην κοινωνία Ο’τι αξίες, κάλλη και φωστήρες έχει για να διαγράψουν κάθε απομονωτική και αφοριστική ιδεολογία και να ανοίξουν, με την αγάπη και την ανοικτότητα, το δρόμο για τη συνάντηση των πολιτισμών και την αποφυγή των συγκρούσεών τους.
Η Αντιόχεια της σκέψης είναι ίδια με την Αντιόχεια που προσφέρει το αίμα των μαρτύρων και των ομολογητών, και η Αντιόχεια της Θεολογίας είναι ίδια με την Αντιόχεια της ζωντανής μαρτυρίας σε όλη την ιστορία και στο παρόν. Και το πιο σηματικό χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της Εκκλησίας είναι, πρώτα από όλα, ότι υπήρξε μία Εκκλησία που συνδέεται άμμεσα με την γή και το ζωντανό λαό. Οι καμπάνες Της δε βρίσκουν απήχηση μόνο στις κοιλάδες και στους τοίχους, αλλά και στους τοίχους και στο βαθύτερο υπόστρωμα της ψυχής. Η Εκκλησία της Αντιοχείας, λόγω του τόπου ύπαρξής Της, διεδραμάτιζε σημαντικότατο ρόλο στις διαχριστιανικές σχέσεις με όλες τις Εκκλησίες και τα δόγματα. Και αν κάποιοι μιλούν για την αδελφοσύνη μεταξύ των χριστιανών, εμείς στην Αντιόχεια, όπως και εσείς αδελφοί μου στην Πολωνία, την βιώνουμε στα δρομάκια, στις συνοικίες και στις κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες βασίζονται μεν στη σταθερότητα της πίστεως, αλλά και ταυτόχρονα στην ανοικτότητα προς τον άλλον. Η Εκκλησία της Αντιοχείας ήταν, επίσης, και εξακολουθεί να είναι, η πρώτη και η πιο κοντινή Εκκλησία στην κατανόηση του Αραβικού και Ισλαμικού Πολιτισμού σε όλες τις διαστάσεις Του. Ως εκ τούτου, έχει την πιο μεγάλη εμπειρία στο διαθρησκειακό διάλογο μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων, και εστιάζει, πρώτα από όλα, στο να χτίσει μια γέφυρα επικοινωνίας με τον άλλο και δια αυτής να ανακαλύψει και το “εγώ”.
Η Εκκλησία της Αντιοχείας επεδίωξε να έχει ένα Ινστιτούτο Θεολογίας στη σύγχρονη εποχή, και αυτό το όνειρο πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του εβδομήντα του περασμένου αιώνα. Αυτό το ποθούμενο Ινστιτούτο έχει τώρα το όνομα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Είναι ίδρυμα που ανήκει άμμεσα στην Εκκλησία και προσφέρει τη Θεολογική Επιστήμη λειτουργώντας υπό την επίβλεψη και τη διοίκηση της Εκκλησίας της Αντιοχείας. Και ένας από τους πρόσφατους καρπούς της Εκκλησίας μας, μαζί με τα σχολεία και τα ινστιτούτα, είναι το Πανεπιστήμιο του Balamand στο Λίβανο, το οποίο είναι από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια, και είναι η πρωτότοκη ακαδημαϊκή κόρη της Εκκλησίας της Αντιοχείας και πάσης Ανατολής. Και τώρα, επίσης, εγαζόμαστε, κόντρα στη δύσκολη Ιστορία, για να οικοδομήσουμε το Πανεπιστήμιο του Χειμάρρου στο κέντρο της Συρίας, ενισχύοντας έτσι τη βούλησή μας να παραμείνουμε σταθεροί στη γη μας, αλλά και ταυτόχρονα την πίστη μας ότι η επιστήμη είναι ο τρόπος απαλλαγής από κάθε σκοτεινής ιδεολογίας και ο δρόμος ενδυμάμωσης των σύγχρονων κοινωνιών.
Τις τελευταίες μέρες, και για περισσότερα από πέντε χρόνια, αυτή η Εκκλησία πληρώνει έναν πολύ δύσκολο λογαριασμό της τρομοκρατίας, της βίας, και του τυφλού αφορισμού, πληρώνει μάλιστα και διπλάσια την τιμή της παραποίησης της Ιστορίας και του παρόντος των κοινωνικών και πολιτιστικών σχέσεων επί του εδάφους Της. Η Εκκλησία μας υπάρχει σήμερα στη Συρία, το Λίβανο, το Ιράκ, την Τουρκία, τον Αραβικό Κόλπο και σε όλες τις χώρες της διασποράς, και προσπαθεί να είναι ένα χέρι απέναντι σε αυτή τη μοιραία συγκυρία, δηλαδή στον πόλεμο κατά της Συρίας και στη Συρία.
Η κρίση στη Συρία ξεκίνησε πρίν από πέντε και πλέον χρόνια υπό διαφόρων ονομασιών, οι οποίες ουδεμίαν σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Και εμείς οι χριστιανοί, μαζί με τους άλλους ανθρώπους, πληρώνουμε με το αίμα μας και το αίμα των παιδιών μας μια ακριβή τιμή της παραπλάνησης του ψεύδους. Την πληρώνουμε με την μετατόπιση και τον εκτοπισμό των τέκνων μας, με το φόνο, την απαγωγή, την τυφλή τρομοκρατία, την υπονόμευση της σταθερότητας των κρατών, η θεμελίωση των οποίων βασίστηκε στις θυσίες μας μαζί με τις θυσίες των άλλων. Την πληρώνουμε με το κάψιμο των Εκκλησιών και των τζαμιών, με την ισοπέδωση αρχαιολογιών μνημείων και με τη δολοφονία και την απαγωγή Αρχιερέων, Ιερέων και Σεΐχων υπό διαφόρων ενεργειών, από τις οποίες ο Θεός είναι αθώος. Και η υπόθεση των αδελφών μας Αρχιερέων Χαλεπίου Ιωάννη Ibrahim και Παύλου Yazigi ανακεφαλαιώνει, καλύτερα ίσως από οποιαδήποτε άλλη υπόθεση, την ταλαιπωρία του ανθρώπου εκείνης της Ανατολής, διότι η απαγωγή Τους, η διάρκεια της οποίας ξεπέρασε τα τρία χρόνια, συνοδεύεται από τη σιωπή όλων, και αυτοί που έχουν τη δύναμη της λήψης των αποφάσεων αρκέστηκαν στην καταδίκη του γεγονότος, η οποία δεν απέχει και πολύ της σιωπής.
Είαμστε τώρα ανάμεσά σας, και οι καρδιές μας είναι στη Συρία και στο Λίβανο, αλλά και σε κάθε γωνιά της γής μας στην Ανατολή, στην οποία ήμασταν και θα παραμείνουμε ακόμα και υπό τις πιο δύσκολες συνθήκες. Η χώρα μας βράζει από τις καταστροφές και τις ταλαιπωρίες, αλλά και οι ψυχές μας βράζουν με τη δύναμη της γνησιότητας και την υπαρξιακή σχέση τους με τη γή και παραμένουν βαθειά ριζωμένες στην πατρίδα. Και όλο αυτό το αντλούμε από τη δύναμη της πίστεώς μας, διότι οι πρόγονοί μας υπήρχαν στη γή τους δύο χιλιάδες χρόνια πριν, και άκουσαν τα βήματα των Αποστόλων και διακήρυξαν το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού σε όλη την οικουμένη.
Σας ευχαριστούμε, αδελφοί μου, για την τιμητική σας διάκριση, την οποία θεωρούμε πρωτίστως ως παράσημο και το βάζουμε στο στήθος της Εκκλησίας της Αντιοχείας, αλλά και στο μέτωπο κάθε φωτισμένου ανθρώπου της Ανατολής, διότι εκ της Ανατολής βγαίνει το φώς, και βγαίνει μάλιστα με λαμπρότητα. Οι προσευχές μας σήμερα απευθύνονται στον Πατέρα των φώτων για να συνεχίζει να εκχέει πλούσια τα ελέη Του επί την αγαπημένη σας Πατρίδα, να επαλείψει την Πατρίδα μας με την ειρήνη Του, και να στεφανώσει όλο τον κόσμο με το φως της Θείας Του Παρουσίας.
