Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024 | 7:17

Τα Εισόδια της Θεοτόκου. Από τον νομικό στον καθαρώτατο ναού του Κυρίου

Γεωργιος Μανωλης
Γεωργιος Μανωλης
Ο κ. Γεώργιος Μανώλης είναι Θεολόγος

Του ιδίου συγγραφέα:

Το κατά την 21 Νοεμβρίου εορταζόμενο γεγονός των Εισοδίων της Θεοτόκου στον Ναό και μάλιστα στα Άγια των Αγίων, είναι η δεύτερη θεομητορική εορτή στον λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας, στην αρχή μάλιστα του εκκλησιαστικού έτους. Μία εορτή που αναφέρεται στο πρόσωπο της Θεοτόκου και την προετοιμασία της για να γίνει η Μητέρα του Θεού.

Το γεγονός της εισόδου της Παναγίας στο ναό δεν μνημονεύεται στα Ευαγγέλια• για το εορτολογικό περιεχόμενο της οποίας πληροφορούμαστε από το Πρωτευαγγέλιον του Ιακώβου, ένα απόκρυφο κείμενο που αποδίδεται από τη χειρόγραφη παράδοση στον αδελφόθεο Ιάκωβο. Η πατρότητά του έχει αμφισβητηθεί και εκτιμάται ότι ανάγεται στο 2ο αιώνα μ.Χ. Εδώ να σημειώσουμε πως, όπως και σε άλλες θεομητορικές εορτές, τα απόκρυφα κείμενα αποτελούν τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες για τα γεγονότα της ζωής της Παναγίας, όμως και αυτά αντλούν τις πληροφορίες τους από την ζώσα προφορική παράδοση της πρώτης Εκκλησίας.

Αν και η γραπτή πηγή είναι ένα κείμενο της λεγομένης απόκρυφης γραμματείας, θα πρέπει να παρατηρήσουμε σχετικά με το γεγονός των Εισοδίων, αν και άγνωστο ή μάλλον μη αναφερόμενο στην Αγία Γραφή, πως δεν μειώνεται η αξία του, και τούτο γίνεται κατά ορθή κρίση και επιλογή τη Εκκλησίας, που εκφράζει και διασώζει την Αλήθεια μέσα στην πάροδο του χρόνου. Εξάλλου είναι δυνατόν ιστορική μαρτυρία που λανθάνει και προσφέρεται σε ξένη πηγή να είναι αξιόπιστος, όπως σημειώνει ο Επιφάνιος μοναχός σε λόγο του περί του βίου της υπεραγίας Θεοτόκου (PG 120). Δεχόμενοι λοιπόν την μαρτυρία αυτή και οι πατέρες ερμηνεύουν το γεγονός.

Μία σειρά γεγονότων συνεργούν στη διαμόρφωση της εορτής. Λίκνο της δημιουργίας της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου ήταν τα Ιεροσόλυμα, εκεί όπου ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έκτισε μία βασιλική, η οποία επονομάστηκε Νέα Εκκλησία ή Αγία Μαρία η Νέα. Ο ναός αυτός κτίστηκε στην νότια πλευρά του ναού των Ιεροσολύμων, πάνω στη κορυφή του λόφου «Μορία». Η Εκκλησία αυτή εγκαινιάστηκε στις 21 Νοεμβρίου του έτους 543. Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι η ημερομηνία των εγκαινίων υπήρξε η αφορμή για τον καθορισμό της εορτής των Εισοδίων, δεδομένης της γειτνίασης της Νέας Εκκλησίας με τον ναό των ιεροσολύμων, όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα των Εισοδίων.

Από τα Ιεροσόλυμα τον 8ο αιώνα η εορτή διαδόθηκε ως την Κωνσταντινούπολη και, ενώ υποστηρίζεται ότι εισηγητής της εορτής στην Κωνσταντινούπολη υπήρξε ο εξ Ιεροσολύμων ορμώμενος άγιος Ανδρέας Κρήτης. Κατά το Τυπικό δε της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, η εορτή στην Κωνστατινούπολη είχε επίσημο χαρακτήρα• ετελείτο στο ναό της Παναγίας Χαλκοπατρείων παρουσία του αυτοκράτορα.

Σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας δια των Εισοδίων της η Παρθένος τελεσιουργεί ήδη το έργο της σωτηρίας, εφόσον καταλύεται η ισχύς του Μωσαϊκού νόμου. Η νέα περίοδος στις σχέσεις του Θεού με τον άνθρωπο έχει ήδη αρχίσει και το γεγονός των Εισοδίων προετοιμάζει τη διδασκαλία περί της Χάριτος, καθώς οι μετέχοντες στην εορτή βλέπουν την δόξα του Θεού με ακάλυπτο πρόσωπο. Πρόκειται περί της αντιθέτου καταστάσεως από την Παλαιά Διαθήκη, όπου δεν υπάρχει μαρτυρία θέα της δόξας του Θεού. Με την ενανθρώπηση του Κυρίου όμως εθεασάμεθα την δόξαν αυτού ως μονογενούς παρά Πατρός (Ιω. 1,14). Επομένως τα Εισόδια της Θεοτόκου είναι η πρόγευση της δόξας του Θεού, εφόσον η Θεοτόκος ως εκπρόσωπος του ανθρωπίνου γένους εισέρχεται στα ενδότερα του καταπετάσματος του ναού και θεάται την δόξα του Θεού.

Τριετής αυτή προσάγεται σαν καθαρή και άμωμη θυσία του ανθρωπίνου γένους προς τον Θεό, όπως ο γενάρχης Αβραάμ προσέφερε τριετίζουσα δάμαλη θυσία στον Θεό. Και η λογική αυτή ζώσα θυσία γίνεται αποδεκτή από τον Θεό και εισάγεται στα άγια των αγίων. Το επίγειο κατά την παλαιοδιαθηκική παράδοση κατοικητήριο του Θεού γίνεται κατοικία της εκλεκτότερης και αγνότερης υπάρξεως, που πατήγαγε ποτέ το ανθρώπινο γένος.

Η Παναγία έζησε στο μεταίχμιο μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, ήταν το τέλος της Παλαιάς και η αρχή της Καινής, αφού γέννησε τον Χριστό. Όλα όσα ειπώθηκαν, εικονίσθηκαν, προφητεύθηκαν στην Παλαιά ζωντάνεψαν, πραγματώθηκαν στο πρόσωπο της Παναγίας. Ο ναός της Παλαιάς Διαθήκης λειτουργεί ως τύπος και εικόνα της Θεοτόκου, η οποία αναδεικνύεται ο καθαρώτατος Ναός του Σωτήρος.

Ο νομικός λοιπόν ναός ήταν τύπος της Παναγίας και η προφητική προτύπωση του υπερφυσικού μυστηρίου, που συνετελέσθηκε στην μήτρα της Θεοτόκου. Τώρα η μήτρα της Παρθένου Μαρίας καθίσταται τα άγια των αγίων, στα οποία σκήνωσε ο Υιός και Λόγος του Θεού, γινόμενη αυτή πλέον ο καθαρώτατος ναός του Σωτήρος.

Αλλά αν ο ναός της Παλαιάς Διαθήκης προτυπώνει την Θεοτόκο, η Παναγία είναι τύπος και εικόνα της Εκκλησίας, του νέου λαού του Θεού, μέσα στον οποίον ο Θεός κατοικεί και εμπεριπατεί. Είναι τύπος όλων μας, που με την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου σε αυτήν από αυτήν, γίναμε ναός του Θεού του ζώντος.

Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στα άγια των αγίων γίνεται το προοίμιο της ευδοκίας του Θεού, προκήρυξη της σωτηρίας των ανθρώπων, προκαταγγελία της ελεύσεως του Χριστού. Αλλά για να εορτάσει κανείς καρδιακά την Θεομητορική αυτή εορτή χρειάζεται την παρθενία της ψυχής, την καθαρότητα από κάθε κακό και το άναμμα των λαμπάδων της φιλανθρωπίας, την άσκηση της μετανοίας, όπως σημειώνει ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, διότι μόνο τότε ο εορτασμός θα οδηγήσει στον αγιασμό των εορταζόντων, στην αύξηση της πίστης, στη Θέα του Θεού. Αυτό άλλωστε είναι το νόημα της εορτής αυτής, η συνάντηση της Θεοτόκου και δια αυτής του ανθρωπίνου γένους με τον Θεό στα άγια των αγίων.

Γεώργιος Ν. Μανώλης, Θεολόγος

Διδάσκων Πανεπιστημίου Πειραιώς
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα – elearning
Κοινωνία – Πολιτισμός – Θρησκεία
http://www.etopa.gr/index.php/education/

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

ΣΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ